Oila pedagogikasi

Ekologiya va hodisalar
Halqimiz qadimdan badanning quwati-ovqat, aqlning 
quwati-hikmatli so‘zdir deb uqtirib kelgan. Hadislar ana 
shunday hikmatli so‘zlar, donishmandlik durdonalari hisob- 
lanadi. Hadis ilmi bilan shug'ullangan allomalar Abu 
Abdulloh Muhammad ibn Ismoil Buxoriy, Abu Iso Muham­
mad ibn Iso at-Termiziy, Abu Muhammad Abdulloh ibn 
Abu ar-Rahmon ad Daramiy as Samarqandiylar o‘rta 
osiyolik bo‘lib, hadis ilmining asrdan-asrga saqlanib borishiga 
munosib hissa qo‘shgan buyuk tarixiy shaxslardir.
229

---

Hadis bandlari ekologik ta’lim-tarbiyani singdirishga 
katta yordam beradi. Ularda ayrim o‘simlik va hayvonlaming 
xosiyatlari, ozuqa zanjirida tutgan o‘mi, inson xo‘jalik 
faoliyatidagi kabi tomonlari bayon etilgan. Hadislaming 
ayrim bandlari insonni tabiat boyliklarini tejab-tergash va 
uni muhofaza qilishga o‘rgatadi. Hadislarda qo‘y boq, zero 
ayni barakadur deyiladi. Bu yerda foydali hayvonlaming 
populatsiyasini ko‘paytirish va undan turli maqsadlarda 
foydalanish mumkinligi e’tiborga olingan.
Boshqa hadislarda ham qo‘y, tuya va otlaming insonlarga 
tegadigan nafi va ulami boqib ko‘paytirish kishilar uchun 
faqat yaxshilik keltirishi haqida, ozuqa zanjirida II va III 
tartiblami egallagan o‘laksaxo‘r hayvonlar go‘shti harom 
ekanligi, ovchilar uchun ko‘z oldida otilgan hayvonni yeyish 
mumkinligi aksincha o'lgan holdagisini yeyish inson 
salomatligiga salbiy ta’sir etishi mumkinligi haqida fikr 
yuritiladi.
Hadisda hayvonning yosh bolasini qurbonlik qilmaslik 
ya’ni populatsiyaning yosh tuzilmasini saqlab qolish, voyaga 
yetgandan keyin undan foydalanish, shuningdek, bahor oylari 
ko‘pchilik hayvonlar ko‘payishi davri bo‘lgani uchun shu 
vaqtda qurbonlik qilinmasligiga to‘xtalib o'tilgan. Hadislarda 
o‘simliklar ekib, ulami ko‘paytirish, dehqonchilik bilan 
shug‘ullanish zarurligi, ya’ni o‘simliklaming tabiatda va inson 
hayotida muhim ahamiyatga ega ekanligi, ulami tashqi 
muhitiga ta’siri va insonlaming ulardan foydalanishi kabi 
ekologik tushunchalar to‘plangan.