Oʻlchanadigan kattaliklarning


Download 0.79 Mb.
bet4/6
Sana22.04.2023
Hajmi0.79 Mb.
#1381253
1   2   3   4   5   6
Bog'liq
Ularning turlari. Xalqaro temperatura shkalasi

3.3. Intervallar shkalasi Oraliqlar (interval) shkalasi, unda:
- ekvivalentlik munosabati qoʻllaniladi
- katta-kichik turida tartib munosabati qoʻllaniladi - proporsionallik munosabati qoʻllaniladi
- jamlash munosabati qoʻllaniladi
- kelishuv boʻyicha oʻrnatilgan nol tushunchasi mavjud - kelishuv boʻyicha belgilangan oʻlchash birligi mavjud.
Oraliq shkalasida oʻlchanadigan kattaliklarning oʻlchamlari aniq intervallarda (oraliqlarda) joylashtiriladi.Bunda aytishmumkinki, boshlangʻichvaoxirgitayanch (reper) nuqtalar tanlab olinadi va bu tayanch nuqtalar oraligʻi ma’lum sondagi intervallarga ajratib chiqiladi. Masalan, Selsiy shkalasida boshlancʻich taynch (reper) nuqta sifatida muzning erish nuqtasi (0 C), oxirgi tayanch (reper) nuqta sifatida suvning nominal atmosfera bosimida qaynash temperaturasi (100 C) olingan. Ikkala tayanch (reper) nuqtalar orasidagi masofa teng 100 boʻlakka ajratilgan (3.7-rasm).

3.7-rasm. Selsiy va Farangeyt shkalari.

Intervallar shkalasi, tartib shkalasidan farqli oʻlaroq, nafaqat toʻplam elementlarini saralashga imkon beradi, balki elementlar orasidagi ma’lum intervallarni ham belgilaydi.
Intervallar shkalasi orqali additiv matematik amallar aniqlanadi. Intarvallar shkalasga misol sifatida quyidagilarni keltirish mumkin
1. Qiymatlari Metrik Konvensiya mamlakatlari oʻrtasidagi kelishuv boʻyicha qabul qilingan va aniq oʻlchashlar asosida belgilangan reper nuqtalar qatoridan tuzilgan Xalqaro harorat shkalasi haroratni oʻlchash uchun boshlangʻich asos boʻlib xizmat qiladi.
2. Vaqt intervallari shkalasi. Vaqt intervallari shkalasi boʻyicha oraliqlarni (intervallarni) qoʻshish (ayirish) va bir interval ikkinchisiga qaraganda qanchaga katta (kichik) ekanligini taqqoslash mumkin, lekin qandaydir hodisa vaqtini qoʻshishning hyech qanday ma’nosi yoʻq.
3. Uzunlik shkalasi (uzunlik oʻlchovlari chizgʻichlar, ruletkalar, kalibrlar va h.k.).
4. Selsiy, Farangeyt, Reomyura va boshqa harorat shkalalari.
Quyidagi 3.7-rasmda Selsiy (C), Reomyur (R), Farengeyt (F) va Kelvin (K) shkalalarining qurilishi tasvirlangan.


Download 0.79 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling