Олдиндан зўриқтирилган кўп бўшлиқли ораёпма плиталарини еврокод бўйича икки чегаравий холатлар бўйича хисоблаш ва лойихалаш

Олдиндан зўриқтирилган кўп бўшлиқли ораёпма плиталарини ЕВРОКОД бўйича икки чегаравий холатлар бўйича хисоблаш ва лойихалаш
Кўп қаватли бинолар кўплаб саноат тармоқларида, шунингдек, турар-жой, жамоат ва маъмурий объектларни қуришда кенг қўлланилади. Саноат қурилишида асбобсозлик корхоналари, кимё, енгил ва озиқ-овқат саноати, омборхоналар, музлатгичлар, гаражлар ва бошқалар учун кўп қаватли бинолар ишлатилади. Бу биноларга турли саноат тармоқларидаги корхоналарнинг лаборатория ва маъмурий бинолари ҳам киради.
Ҳар қандай кўп қаватли бинонинг юк кўтариш тизими горизонтал юк кўтарувчи тузилмалар (устунлар, панеллар) томонидан битта фазовий тизимга бирлаштирилган вертикал юк кўтарувчи тузилмалар (устунлар, панеллар) томонидан ҳосил бўлади. Рамали биноларда юк кўтариш тизимининг элементлари қуйидагилардир: устунлар, ригеллар ва пойдеворлар (яъни текис рамалар) томонидан ҳосил қилинган темирбетон рама, темирбетон диафрагма, устунлар, металл боғичлар ва горизонтал элементлар (ораёпма ва томёпма) кўринишидаги вертикал элементлари.
Қаватлар сони ва саноат бинолари қаватининг баландлиги ишлаб чиқариш турига ва технологиясига боғлиқ бўлиб, сезиларли юкларда учдан етти қаватгача, паст юкларда (5 кпа гача) - 12-14 қаватгача; замин баландлиги 1,2 м га кўп; кенглиги ва баландлиги. бинонинг 18-48 м. устун панжарасининг катталиги поллардаги вақтинчалик юкнинг интенсивлигига ва ишлаб чиқаришнинг ўзига хос хусусиятларига боғлиқ ва кўпинча 6 6, 9 6 ва 12 6 м га тенг деб тахмин қилинади, 3-10 кпа вақтинчалик юклар оралиғида.
Қаватлар сони ва саноат биноларининг қават баландлиги турига ва ишлаб чиқариш технологиясига боғлиқ ва сезиларли юк остида учдан етти қаватгача ва паст юк остида (5 кПа гача) 12-14 қаватгача; қават баландлиги 1,2 м га кўпайтирилади; бинонинг кенглиги 18-48 м. Устунлар панжарасининг ўлчами ҳам поллардаги вақтинчалик юкнинг интенсивлигига, ҳам ишлаб чиқаришнинг ўзига хос хусусиятларига боғлиқ ва кўпинча 3 -10 кПа вақтинчалик юклар оралиғида 6х6, 9х6 ва 12х6 га тенг бўлади.
Устунлар ва деворларни марказий ўқларга боғлаш амалдаги қоидаларга мувофиқ амалга оширилади. Шундай қилиб, тўлиқ рама билан марказий ўқлар ўрта устунларнинг геометрик ўқлари ва устунларнинг экстремал қаторларининг ташқи юзлари билан бирлаштирилади. Тугалланмаган рама билан ташқи марказлаштирувчи ўқлар ташқи деворларнинг ўқлари бўйлаб, ички - устунларнинг геометрик ўқлари бўйлаб жойлашган. Қаватлар турига қараб, бошқа боғланишлар хам бўлиши мумкин.
Кўп қаватли рамали биноларнинг ораёпмалари йиғма тўсинли ва тўсинсиз, монолит ва йиғма-монолит бўлиши мумкин. Йиғма ораёпма плиталарини лойиҳалашнинг асосий принципи бетонни чўзилган зонадан максимал даражада олиб ташлашдан иборат бўлиб, мустаҳкамлашни жойлаштириш, сиқилган ва чўзилган зоналарини бирлаштириш учун фақат тор қовурғаларни қолдиради. Бўйлама қовурғаларнинг баландлиги мустахкамлик ва бикрлик шароитларидан танланади ва 1/20....1/15 L ни ташкил қилади, қолган ўлчамлари асосан ишлаб чиқариш жараёнида конструктив ва технологик талаблар билан белгиланади.
Темирбетон умумий сарфининг тахминан 60-65% плиталарга тўғри келади, шунинг учун энг катта эътибор ушбу элементларнинг оқилона конструктив ечимини танлашга қаратилиши керак. Ораёпма плиталарининг массасини камайтириш учун енгил тузилмалар ишлаб чиқилган:
Думалоқ бўшлиқли (ўзгарувчан юкларда 5-7 кПа гача) (1.1-расм) ораёпма плитанинг кўндаланг қирқими келтирилган.

1. 
   -Расм. Ораёпма плитасининг кўндаланг қирқими
   

Кўп бўшлиқли плиталарда юқори ва пастки жавонларнинг қалинлиги 26-30 мм, қирралари 30-35 мм. кесма баландлиги одатда 220 мм. Плиталарнинг номинал кенглиги 1000-2500 мм ва 100 мм га тенг деб тахмин қилинади. Пастки қисмидаги пластинка номиналдан 10 мм камроқ деб қабул қилинади. Плитанинг устки қисмига суянганда унинг структуравий узунлиги номиналдан 40 мм камроқ деб қабул қилинади.
Плиталар турини тайинлашда турли хил омиллар ҳисобга олинади: арматураларни жойлаштириш имконияти, ҳимоя қатламлари қийматларига талаблар, фойдали юк ҳажми ва тури, силлиқ шифтга эҳтиёж ва бошқалар.
Йиғма ораёпма плиталарининг бир қисми сифатида, оралиқларни ёпгандан сўнг, улар бинонинг фазовий қаттиқлигига фаол таъсир кўрсатадиган бикр горизонтал диск ҳосил қилади. Устунларнинг ўрта қаторлари ўқлари бўйлаб ётқизилган плиталар бўйлама юкларни уланишлар тизимига узатувчи, шунингдек рамани ўрнатиш пайтида рамкаларнинг бўйлама барқарорлигини таъминлайдиган тиргаклар вазифасини бажаради.
Икки турдаги ораёпма плиталарининг таяниши ишлатилади: тўртбурчаклар кесимли тўсинлар устида (1.2-расм, а) ва кўндаланг кесими тавр тўсинларнинг консол қисмида (1.2-расм, б).
Кетма-кетликнинг структуравий схемасини тузиш устунлар тўрини танлаш, оралиқлар сонини белгилаш, тўсинларнинг йўналиши, плиталарнинг тури ва кенглигини ўз ичига олади. Тўсинларнинг схема бўйича йўналиши бўйлама ва кўндаланг бўлиши мумкин. Тўсинлар ташқи деворлар ва ички устунларга таянади. Тўсинли оралиқларнинг қийматлари 5-9 м оралиғида бўлиши керак. Четки ва ўрта оралиқлар 10% дан кўп фарқ қилмаслиги керак.
а) б)

1.2-Расм. Ораёпма плитасининг тўсинларга таяниш турлари.
Услубий сабабларга кўра, бинонинг режадаги ўлчамлари ва курс ишидаги қават баландлиги бирлаштирилганлардан фарқ қилади, аммо улар 100 мм га кўпайтирилиши керак. Лойиҳалашда структуравий қоплама схемасининг бир нечта вариантлари ишлаб чиқилади ва энг тежамлиги танланади. Шу билан бирга, элементларнинг стандарт ўлчамлари сони минимал бўлиши керак.