Oli\' va o•rta maxsus ta'lim vazirligi o•rta maxsus
Download 0.77 Mb.
|
Anorganik kimyo Tashev [uzsmart.uz]
- Bu sahifa navigatsiya:
- Nordon tuzlarning nomlanishi.
|
Nordon tuzlar. Kislota o'z tarkibidagi metallga o'rin bera oladi
gan vodorod atomlarining bir qismini metallga almashinishidan hosil bo'lgan mahsulot nordon tuz (gidrotuz) deyiladi. lkki yoki undan ortiq negizli kislotalar nordon tuzlar hosil qiladi. Bir negizli kislotalar esa faqat o'rta tuz hosil qiladi. Quyidagi tuzlar nordon tuzlardir: Na HSO 4 KHSO 4 Ca( HSO 4) 2 Mg( HSO 4) 2 Na HCO 3 KHC O3 Ca( HC O3) 2 Mg( H CO3) 2 Na H 2 PO4 Na 2H PO4 Ca( H 2 PO4) 2 Ca H PO4 Nordon tuzlar suvdagi eritmalarda ikki xii kation (metall ka tioni bilan vodorod kationini) va bitta anion· (kislota qoldig'i ani onini) hosil qilish bilan dissotsilanadi. Masalan: NaHCOJ Na+ + HCO ; HCO:i H+ + co Nordon tuzlardagi vodorod metall atomlariga o'rin bera oladi. Natijada o'rta tuzlar hosil bo'ladi: Na HCO 3 + NaOH = Na 2CO3 + H2O Na HSO4 + NaOH = Na 2S O4 + H2O Nordon tuzlar temperatura ta'sirida o'zidan suv ajratib chiqara di va o'rta tuzga o'tadi: ° Ca(HCO3 )i 1 CaCO3 J.. +H 2O + CO 2 Mg( HCO 3)i ,,. MgCO 3 J.. +H 2O + CO 2 Nordon tuzlar olishning bir necha usullari bor: I. Kislotaga kam miqdorda ishqor qo'shish: H2SO4 + KOH = KHSO4 + H2O Tuzlarga oz miqdorda kislota qo'shish: (P04)2 +HlO4 = 3CaHP04; (POJ2 +4H3P04 = 3Ca(H2P04)2 Asoslarga mo'I miqdorda kislotali oksid ta'sir ettirish: Ba(O H)2 + 2CO2 = Ba( HCO 3) 2 Bir valentli metall bilan ikki valentli kislota qoldig'idan hosil bo'lgan tuzlarni gidrolizga uchratish yo'li bilan ham nordon tuz lar olish mumkin: K2CO3 + H2O KHCO 3 + KOH; Na 2S + H2O NaHS + NaOH 3 Nordon tuzlarning nomlanishi. Nordon tuzlami nomlashda o'rta tuzlardagi kabi, avval metall nomi aytilib, keyin «bi» yoki «gidro» qo'shimchasini qo'shgan holda kislota nomi aytiladi. Agar nordon tuz tarkibida vodorod soni ikkita bo'lsa, «gidro» qo'shimchasi «dig idro» qo'shimchasi bilan almashtiriladi. Masalan: NaHCO - natriy bikarbonat yoki natriy gidrokarbonat, Ca(HCO 3) 2- kalsiy bikar bonat yoki kalsiy gidrokarbonat, CaHPO4 - kalsiy gidrofosfat yoki Na 2 H PO4- natriy gidrofosfat, NaH 2P0 4- natriy digidrofosfat. Kislota tarkibidagi metallga o'rin beradigan vodorod metallga almash gan soniga qarab, tuzlar birlamchi, ikkilamchi, uchlamchi deb ham ataladi. Masalan: NaH 2P0 4- birlamchi natriy fosfat, Na 2 HP0 4 - ikkilamchi natriy fosfat, Na3 P0 4 - uchlamchi natriy fosfat. Download 0.77 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|