Олий таълимнинг

9.9-расм. Нархни барқарор бўлишини таъминлаш.
Нарх даражада ўрнатиладигандан кейин истеъмол талаби дан га пасаяди, таклиф эса га қадар ошади. нархни ушлаб туриш учун ва омборларда товар заҳираларни тўпланишини олдини олиш учун давлат ортиқча миқдордаги товарни сотиб олиши керак. Истеъмол талаби давлат талаби қўшилади ва ишлаб чиқарувчилар барча маҳсулотни нархда сотиш мумкин бўлади.
Товарни сотиб олувчи истеъмолчилар товарни Р₀ га нисбатан қимматроқ нархда сотиб оладилар ва улар ўзларининг истеъмолчи ортиқчалигини А тўртбурчак юзига тенг бўлган қисмини йўқотадилар (9-расм). Истеъмолчиларнинг бошқа бир қисми товарни сотиб олаолмайдилар ва уларнинг йўқотиши В учбурчак юзи билан ифодаланади, натижада истеъмолчиларнинг умумий йўқотиши қуйидагига тенг бўлади:

Бошқа томондан қараганда, ишлаб чиқарувчилар ютиб чиқади. Сиёсатнинг мақсади ҳам шундан иборат эди. Ишлаб чиқарувчилар га нисбатан кўпроқ, яъни миқдордаги маҳсулотни юқорироқ бўлган нархда сотадилар. Ишлаб чиқарувчиларнинг ортиқчалиги ( ) қуйидаги миқдорга ошади:
.
Энди давлатнинг харажатлари га тенг, яъни бу давлат томонидан сотиб олинган товар суммаси. Бу харажат ҳам пировардида истеъмолчи йўқотишига қўшилади, нима учун деганда у солиқлар ҳисобидан тўланади. 9-расмда давлатнинг харажати катта тўртбурчак билан ифодаланган. Давлатнинг ушбу харажатлари камайиши мумкин, агар у сотиб олган маҳсулотининг бир қисмини четга (одатда паст нархда) сотса. Лекин, бу давлат ичидаги ишлаб чиқарувчиларнинг ўз маҳсулотини четга чиқариб сотиш имкониятини чеклайди.
Бундай сиёсатнинг аҳоли турмуш даражасига таъсирини баҳолаш учун биз истеъмолчи ортиқчалигидаги ва ишлаб чиқарувчи ортиқчалигидаги натижавий ўзгаришларни қўшиб, ундан давлат харажатини айирамиз:
,
ёки
.

Демак, бундай сиёсатда жамият ўз фаравонлигининг бир қисмини йўқотади. 9.9-расмда ушбу йўқотиш штрихланган соҳа юзаси билан ифодаланади. Кўриниб турибдики, бундай сиёсат жуда катта жамият йўқотишлари билан боғлиқ.

Сиёсатнинг асосий мақсади фермерлар даромадини ошириш бўлса, бундан самаралироқ йўл борми, деган саволни қўядиган бўлсак, унга бор, деб жавоб бериш мумкин.
Фермерланинг даромадини А+В+Е миқдорга оширишни жамиятни камроқ йўқотши орқали амалга ошириш йўли бу ушбу А+В+Е пулни тўғридан-тўғри фермерларнинг ўзига беришдир. Истеъмолчиларнинг нархни барқарорлаштиришдаги йўқотиши бари бир А+В га тенг бўлгани учун, фермерларга ушбу пул бевосита берилса, жамият 9.9-расмда штрихланган юзага тенг бўлган маблағни иқтисод қилиши мумкин.