Олий ўқув юртларида ўқув жараёнини кредит-модуль тизимида ташкил қилиш

Tuproq havosi suv о‘tkazuvchanlik qobiliyatiga ta’sir qilib, harorat, namlik va bosim о‘zgarganda tuproq donadorligining buzilishi va yemirilishiga olib kelishi mumkin.

• Tuproq havosi suv о‘tkazuvchanlik qobiliyatiga ta’sir qilib, harorat, namlik va bosim о‘zgarganda tuproq donadorligining buzilishi va yemirilishiga olib kelishi mumkin.
• Tuproqqa havoning kirishi, harakatlanishi va sarflanishiga tuproqning havo rejimi deyiladi. Tuproq havosi uning muhim tarkibiy qismi bo’lib, namlikdan holi bo’lgan g’ovak va bo’sh joylarni egallaydi. Tuproqda atmosferadan kirgan havo va tuproqdagi turli jarayonlar natijasida hosil bo’lgan gazlar uchraydi. Tuproq havosining tarkibi atmosfera havosining tarkibidan kislorod miqdorining kamligi va karbonat angidridi miqdorining nisbatan ko’pligi bilan farq qiladi ( 1-jadval).

Havo	N	O2	CO2
Atmosfera	78,09	20,95	0,03
Tuproq	78,80	20,00	0,1

Tuproq va atmosfera havosining tarkibi, %
Tuproq havosining tarkibi va miqdori tuproqning tuzilishi, ekin turi, harorat, namlik va aeratsiyaga bog’liq. Tuproq bilan atmosfera o’rtasidagi gaz almashinishi asosan diffuziya bosim va haroratni o’zgarishi, tuproqqa suvning kelib tushishi va shamol faoliyati natijasida sodir bo’ladi. Ushbu almashinish jarayoni qanchalik tez va to’la sodir bo’lsa, tuproqda o’simliklar hayoti va unda kechadigan turli jarayonlar uchun optimal sharoit vujudga keladi.

 Tuproqda o’simliklar uchun qulay havo rejimini yaratish uchun bir qator agrotexnikaviy, agrokimyoviy va melioratsiya tadbirlaridan foydalanish tavsiya etiladi. Tuproq havo rejimini boshqarishning muhim usuli tuproqqa ishlov berish (yerni chuqur va sifatli shudgorlash va h.k.) hisoblanadi. Buning natijasida haydalma qatlam tuzilishi talab darajasida o’zgaradi, g’ovaklik ortadi, gaz almashinishi yaxshilanadi, mikroorganizmlar faoliyati jadallashadi va h.k.

•  Tuproqda o’simliklar uchun qulay havo rejimini yaratish uchun bir qator agrotexnikaviy, agrokimyoviy va melioratsiya tadbirlaridan foydalanish tavsiya etiladi. Tuproq havo rejimini boshqarishning muhim usuli tuproqqa ishlov berish (yerni chuqur va sifatli shudgorlash va h.k.) hisoblanadi. Buning natijasida haydalma qatlam tuzilishi talab darajasida o’zgaradi, g’ovaklik ortadi, gaz almashinishi yaxshilanadi, mikroorganizmlar faoliyati jadallashadi va h.k.
• Tuproq havo rejimini bir meyorda bo’lishini taminlash uchun ekinzorda ko’chat qalinligining bir tekis bo’lishiga erishish kerak. Sug’orish va almashlab ekishni to’g’ri tashkil qilish ham tuproq havo rejimini yaxshilashning asosiy tadbirlaridan hisoblanadi.
• Sizot suvlari yer yuzasiga yaqin joylashgan, sernam va botqoq yerlarda tuproqlarning havo rejimini yaxshilash uchun melioratsiya tadbirlarini amalga oshirish tavsiya etiladi.