Оliy malaka tоifasi uchun: Nafas shovqinlari. Bronxial shovqin va vezikulyar shovqin orasidagi faqrni toping

71. Ekstrasistoliya va yurak ritmining buzilishi .Kollaps sabablari, belgilari va shoshilinch 
yordam. EKG kanday muolaja? 
J: EKG muolaja emas qo’shimcha tekshiruv usuli. 
Yurak ritmining tartibsizligini ham aritmiya deyiladi. Bu yurak qopqog'ining asosiy mushaklarining 
bevosita disfunktsiyasidan iborat. Yurak bo'limining to'g'ri ishlashi nerv birikmalari va tugunlarining 
butun majmuasi bilan ta'minlanadi. Ushbu birikmalardan biridagi eng kichik buzilish har xil turdagi 
aritmiyalarning paydo bo'lishiga olib keladi. Sog'lom odamda yurak mushaklari daqiqada 60-65 marta 
qisqaradi. Bu qisqarishlar chastotasida ikki xil nosozliklar mavjud: Taxikardiya – tezlashtirilgan yurak 
urishi. Bradikardiya – yurak mushaklarining qisqarishida ritmning etarli emasligi> Aritmiya paydo 
bo'lishiga yordam beruvchi asosiy omil qon tomir tizimining kasalligidir. Boshqa og'ishlar orasida 
quyidagilar mavjud: Arteriyadan og'ishlar. Boshning ko'karishlari va ichki jarohatlari. Buyrak tizimining 
kasalligi, qalqonsimon bezning disfunktsiyasi. Inson organizmidagi umumiy iqlimiy fonning oʻzgarishi. 
Aritmiya paydo bo'lishiga yordam beradigan oddiyroq holatlarga shifokorlar kiradi: Haddan tashqari ish, 
ikkalasi ham hissiy va jismoniy. Doimiy stressli vaziyatlar. Yomon odatlar. (spirtli ichimliklar, 
sigaretalar). Zararli moddalarni (dorilar) muntazam iste'mol qilish. Ko'pincha. , aritmiya o'zini uzoq vaqt 
davomida ma'lum qilmaydi. Yoki salomatlik holati keskin yomonlashishi mumkin, bu hayot uchun jiddiy 
xavf tug'diradi. 
Kollaps (lot. collapsus — behol, majolsiz) — toʻsatdan keskin roʻy beradigan qon tomirlar 
yetishmovchiligi, kishi hayotini xavf ostida keltiradigan ogʻir holat; arterial va venoz qonbosimining 
keskin kamayishi, markaziy nerv sistemasi faoliyatining izdan chiqishi, moddalar almashinuvining 
buzilishi, qon tomirlar devori tonusining toʻsatdan susayishi, harakatdagi qon miqdori (massasi)ning 
kamayishi bilan ifodalanadi. Bosh miyadagi tomir harakatlanuvchi markaz faoliyatining susayishi sababli, 
asosan, qorin boʻshligʻidagi aʼzolar tomirlari qonga toʻlib ketadi, ayni vaqtda eng muhim hayotiy aʼzolar 
(miya, yurak, teri, muskullar)ga qon kam boradi. Birdaniga koʻp qon yoʻqotish, shok, kislorod tanqisligi, 
infeksion va boshqa ayrim kasalliklar (terlama, zotiljam, pankreatit va h.k.), zaharlanish, shikastlanish va 
boshqalarda roʻy beradi, shunga koʻra, K.ning gemorragik, gipokse-mik, infeksion kardiogen, ortostatik, 
pankreatik, toksik va boshqa turlari farq qilinadi. Belgilari: daqiqa ichida bemorning toʻsatdan rangi 
oʻchib, badani koʻkaradi, sovuq ter bosadi, koʻzi ich-ichiga tushib, qorachigʻi kengayadi, yuz qiyofasi 
oʻzgaradi, nafasi yuzaki boʻladi. Qon bosimi keskin pa-sayib, tomir urishi butunlay sezilmay qolishi ham 
mumkin. Gavda temperaturasi 35° ga, baʼzan undan ham pastga toʻshadi. Bemor majolsiz, esi kirar-
chiqar boʻlib qoladi, ayrim hollarda hushdan ketadi. K.da darhol vrach chaqiriladi, u kelguncha bemor 
boshiga yostiq qoʻymay yotqiziladi, oyogʻiga grelka qoʻyiladi, issiq choy ichiriladi, u yotgan uyga sof 

---

Meningit quyidagi belgilar bilan namoyon bo’ladi: 
Kuchli bosh og’rig’i; 
Gipertermiya 40 °C gacha, isitma, varaja; 
Giperesteziya, turli qo’zg’atuvchilarga yuqori sezuvchanlik (yorug’lik, tovushli, tegadigan); 
Bosh aylanishi, chalkashlik, gallyutsinatsiyalar, hatto komagacha borishi mumkin bo’lgan ongning 
buzilishi; 
Ishtahaning yo’qolishi, ko’ngil aynish, qayta-qayta qusish; 
Diareya; 
Ko’z qovoqlarida bosim hissi, ehtimol ko’z yoshlanishi, konyunktivitning namoyon bo’lishi; 
Yallig’lanish tufayli limfa bezlarining kattalashishi, og’rishi; 
Uch shoxli nerv sohasi, qoshlar orasi , ko’z osti palpatsiya qilinganda og’riqli hislar; 
Kernig simptomining mavjudligi (oyoqlarni tizza bo’g’imlarida yoza olmaslik, bu tos-boldir guruh 
mushaklarining tarangligi ortishi natijasida yuz beradi); 
Brudzinskiy simptomiga ijobiy javob (bosh egiltirilganda, bosilganda oyoq-qo’llarning reflektor 
harakatari); 
Bexterev simptomlarining namoyon bo’lishi (yuz urib ko’rilishiga javoban yuz mushaklarining 
qisqarishi); 
Po’latovning alomati (boshning sochli qismi urib ko’rilganda og’riqli hislar); 
Mendel alomatlari (tashqi eshitish kanalini bosish og’riqni keltirib chiqaradi); 
Chaqaloqlarda Lesaj alomatlari: pulsatsiya, agar bola qo’litlaridan ushlab ko’tarilsa, boshi orqaga ketib 
qoladi, oyoqlarini esa qorniga ko’tarib, bukib oladi. 
MENINGIT ASORATLARI 
Meningit miya qobiqlarini shikastlashi bilan organizmga ta’sir ko’rsatishi, shuningdek o’ta jiddiy 
asoratlar qoldirishi mumkin. 
Meningitning asoratlariga quyidagilar kiradi: 
Eshitish qobiliyatini yo’qotish; 
Epilepsiya rivojlanishi; 
Endokardit; 
Yiringli artrit; 
Qon ivishining buzilishi; 
Bolaning ruhiy rivojlanishdan ortda qolishi; 
Emotsional beqarorlik, o’ta qo’zg’aluvchanlik, asab tizimining tez charchab qolishi; 
Kasallik kichkina bolalarda rivojlanishi bilan gidrotsefaliya kabi asorat yuzaga kelishi mumkin
.