Оliy malaka tоifasi uchun: Nafas shovqinlari. Bronxial shovqin va vezikulyar shovqin orasidagi faqrni toping

3. Zotiljam. Krupoz zotiljam va sil kasalligini orasida taqqoslama diagnostika. 
J:
Krupoz pnevmoniya, ya’ni pnevmoniya kasalligi o‘pkaning butun bo‘lagi yoki ayrim
segmentlariga yoyiluvchi o‘tkir o‘pka yallig‘lanishidir. 
Krupoz pnevmoniya shu qadar to‘satdan boshlanadiki, bemor og‘rib qolgan kuni ning o‘zini emas,
balki soatini ham biladi. Ekssudativ plevrit esa asta-sekin avj olib boradi. Avvaliga nafas
vaqtida ko‘krak qafasida og‘riq turib, quruq yo‘tal paydo bo‘ladi, sal isitma chiqib,
ko‘tarila boshlaydi, ko‘krak qafasidagi og‘riqlar o‘rniga esa astasekin hansirash paydo bo‘ladi.
Kasallikning zimdan boshlanib, uzoq vaqt davomida zo‘rayib borishi o‘pka raki va sili uchun
xarakterlidir. 
Sil surunkali yuqumli kasallik bo‘lib, o‘pka, turli a’zo va to‘qimalarda o‘ziga xos o‘zgarishlar
paydo bo‘lishi bilan kechadigan kasallik. 
Sil kasalligining eng ko‘p uchraydigan alomatlaridan biri yo‘tal hisoblanadi. U quruq yoki
balg‘amli bo‘lishi mumkin. Yo‘talning kelib chiqishiga yallig‘lanish jarayoni, nafas yo‘llarida 
shilliq modda, yiring va qon to‘planib qolishi, kattalashgan limfa tugunlarining bronxlarni
bosishi hamda ko‘ks oralig‘idagi a’zolarning siljishi sabab bo‘ladi. Bu orada halqum, hiqildoq,
kekirdak, bronx shilliq qavatidagi va ayrim hollarda plevradagi nerv uchlarining qitiqlanishi
uzunchoq miyaning tegishli markazida qo‘zg‘alish paydo bo‘lishi va yo‘tal refeksiga sabab bo‘ladi. 
Sil kasalligida qon tufash yoki o‘pkadan qon oqish hollari kuzatilishi mumkin. Qon tufash
infiltratli sil yoki faollashgan o‘choqli va disseminatsiyali sil kasalligi bor bemorlarda uchraydi.
O‘pkadan qon ketganda bir choy qoshiqdan bir necha yuz millilitrgacha toza qon ajralishi
mumkin. Qon ketish aksariyat hollarda kasallikning destruktiv turida, ayniqsa, surunkali

---

3) transplatsentar yo‘l – ona qorinda yo‘ldosh orqali sil mikobakteriyalari qog‘onoq suvlariga 
o‘tadi;4) emizganda sut orqali;5) shikastlangan teri orqali yuqadi (patalogoanatomlarda, sut 
sog‘uvchilarda, laboratoriya xodimlarida);6) kontakt yo‘li bilan (idish­tovoqlar o‘rtada bo‘lganda). 
«Birlamchi sil kompleksi» o‘smirlik davrida uchraydi. O‘pka to‘qimasiga tushgan Koh batsilasi
«birlamchi o‘choqni» keltirib chiqaradi. Birlamchi o‘choqdan sil mikobakteriyalari regionar
limfa tugunlariga tushib, limfangit rivojlanadi. Birlamchi o‘choq va limfangit birlamchi sil
kompleksini tashkil qiladi. Organizm yaxshi qarshilik ko‘rsatsa, birlamchi kompleks ohaklanib 
qoladi. 
O‘pka silida kompleks davo qo‘llaniladi. Ovqat bekam-u ko‘st, baquvvat, oqsilga va vitaminlarga 
boy bo‘lishi, kuniga 4–5 mahal ovqatlanish, ko‘p miqdorda sutli mahsulotlar va qimiz ichish
kerak. Ochiq havoda ko‘proq sayr qilish o‘pka ventilatsiyasini yaxshilaydi. Gelioterapiya – 
quyosh nurlari bilan davolash yaxshi ta’sir ko‘rsatadi, bu muolajalar hamshiralar nazoratida 
o‘tkaziladi. Nafas badantarbiyasi tayinlanadi. Sil bo‘lgan bemorini davolashda davolashdan oldingi 
balg‘am tahlili natijalariga, avval qo‘llanilgan silga qarshi davolash kursiga va kasallikning
og‘irlik holatiga asosan shifokor tanlaydi.Davolash davomiyligi 1 yilgacha borilganda yaxshi 
natijalarga erishish mumkin. Quyidagi preparatlar buyuriladi: izoniazid (0,3 g), rifampitsin (0,15 
g), pirazinamid (0,3 g) va etambutol (0,4 g), ularning dozalari shifokor tomonidan bemor
holatiga, vazniga va og‘irlik darajasiga qarab belgilanadi. Davolash birdaniga 4 ta preparat
bilan boshlanib, tekshiruv natijalariga qarab yil davomida kamaytirilib boriladi. Sil jarayoni so‘nib
turganda tuberkulin bilan 2–4 oy mobaynida davo qilinadi, t/o yoki elektroforez yo‘li bilan
yuboriladi. Davoni oxirigacha yetkazish uchun bemorlar 2–4 oy davomida sil sanatoriylarida
davolanadi, asosiy terapiya kursini davom ettirish uchun u yerda ambulatoriyaga o‘tkaziladi va
9 oydan 2 yilgacha davolanadi. O‘pkadan qon ketganda bemorga o‘rindan turmay yotish rejimi
buyuriladi. Yeb ichish cheklanadi. Issiq ovqat, qaynoq choy berilmaydi. Venadan 5% – 100 
ml aminokapron kislota tomchilab yuboriladi. Venadan 10% – 10 ml kalsiy xlorid eritmasi 
yuboriladi.Kollapsoterapiya va xirurgik yo‘l bilan davolash. O‘pka kollapsi – o‘pka
to‘qimasining tarangligini susaytirib, hajmini kichraytirishdan iborat (plevra bo‘shlig‘iga havo
yuborish). Bu usul o‘pkadan qon ketganda, bir o‘pka zararlanganda buyuriladi. 
PERXEZ STOL-11 STOL QO’LLANILADI.