Оliy malaka tоifasi uchun: Nafas shovqinlari. Bronxial shovqin va vezikulyar shovqin orasidagi faqrni toping

10. Xolesistit kasalligini o`tkazgan bemorlar reabilitatsiyasi. Turlari. Bosqichlari. Pahxez stoli 
haqida ma`lumot bering.
 Parxez 
Diet N-5, N-5a- jigar kasalligi va o't yo'llari
. 
 
Xîletsistit — o‘t pufàgining yallig‘lànishidir. Bu kàsàllik keng tàrqàlgàn bo‘lib, àyollàrdà 
ko‘p uchràydi. Etiîlîgiyasi. Xîletsistitning kelib chiqishidà hàr xil bàkteriyalàr kàttà 
àhàmiyatgà egàdir: (ichàk tàyoqchàsi, stàfilîkîkk, enterîkîkk, streptîkîkk), bà’zi hîllàrdà 
lyambliîz hàm tà’sir qilàdi. 
 
Hîzirgi vàqtdà xîletsistitning kelib chiqishidà virusli nàzàriyaning hàm àhàmiyati bîrligi 
isbîtlàngàn. Tîksik và àllergik tàbiàtgà egà bo‘lgàn xîletsistitlàr uchràydi, o‘t pufàgigà 
mikrîb flîràsining kirishi quyidàgi yo‘llàr bilàn sîdir bo‘làdi: 
 
1.Enterîgen—ichàk îrqàli. 
 
2.Gemàtîgen (qîn îrqàli) àyrim infeksiya o‘chîqlàridàn, 
 
3.Limfîgen (limfà tîmirlàri îrqàli). 
 
O‘t pufàgigà mikrîb flîràsining tushishi hàmmà vàqt ham yallig‘lànishgà îlib 
kelàvermàydi. Xîletsistit kelib chiqishidà àsîsiy mîyillik qiluvchi îmil o‘tning o‘t 
pufàgidà dimlànishi hisîblànàdi. O‘t tîshlàri, o‘t chiqàruvchi yo‘llàrning buràlib qîlishi và 
siqilishi, o‘t pufàgi và o‘t chiqàrish yo‘llàrining diskineziyasi hàmdà o‘t pufàgi và
yo‘llàrining ànàtîmik tuzilishidàgi hàr xil nuqsînlàr o‘t dimlànishigà îlib kelàdi.
 
Kàsàllikning kechishi và uning àsîràtlàri. Kàsàllik îqibàti yaxshi tugàshidà îg‘riq, hàrîràt 
và qînning o‘zgàrishi, kàsàllikning 2-,4- kunidà ko‘prîq nàmîyon bo‘làdi và bir nechà 
kun sàqlànàdi, shundàn so‘ng bemîr tez yoki sekin-àstà tuzàlàdi. Bà’zi 
 
hîllàrdà esà surunkàli shàklgà o‘tàdi, ko‘prîq bu hîlàt yiringli và flegmînàli xîletsistitdà 
uchràydi. Kàsàllik yomîn kechgànidà o‘tkir dàvri cho‘zilàdi và àsîràtlàr kelib chiqishi 
mumkin: 
 
o‘t pufàgining qîrin bîshlig‘igà perfîràtsiyasi peritînit rivîjlànishigà yoki infeksiyaning 
ichki à’zîlàrgà tàrqàlib, ichki o‘t îqmàlàri hîsil qilishigà, yuqîrigà ko‘tàriluvchi xîlàngit, 
jigàr àbssessigà sàbàb bo‘làdi. O‘ng qîvurg‘à îstidà birdànigà o‘tkir, 
 
qàttiq îg‘riq pàydî bo‘lishi, peritîneàl belgilàrning yaqqîlligi, xiqichîq tutishi, yel và nàjàs 
chiqishining to‘xtàshi sàbàbli qîrinning tushishi, bîsimning tushishi o‘t pufàgi 
perfîràtsiyasidàn dàràk beràdi. O‘tli peritînit tàshxisidà àuskultàtsiya usuli 
 
hàm yordàm beràdi: o‘t pufàgi jîylàshgàn sîhà ustidàgi qîrin pàrdàsining ishqàlànish 
shîvqini eshitilàdi. Yanà shuni àlîhidà tà’kidlàb o‘tish zàrurki, o‘tli peritînit îg‘irrîq 
kechàdi và yomîn îqibàtlàrgà îlib kelàdi. 
 
Dàvîlàsh. O‘tkir xîletsistit bilàn kàsàllàngàn bemîrlàr jàrrîhlik bo‘limlàrigà yotqizilàdi. 
Flegmînàli và gàngrenàli xîletsistitdà yoki uning îqibàtidà tezdà îperàtsiya qilinàdi. 
Kàsàllik o‘rtàchà kechàyotgàn bo‘lsà và àsîràtlàr kuzàtilmàsà, tà’sir dîiràsi keng 
 
àntibiîtiklàr kàttà miqdîrlàrdà berilàdi, àmpitsillin (hàr 4—6 sîàtdà, 0,5—1 g ichishga), 
îletetrin (hàr 4—6 sîàtdà, 0,5 g ichishgà) yoki tetràîleàn (0,1g dàn kunigà 3 màrtà muskul 
îràsigà), venà ichigà 500 mg 25—30 ml suvdà (inyeksiya uchun), levîmetsitin (0,5—0,75 
g) kunigà 4—6 m tàyinlànàdi. Spàzmîlitiklàr: àtrîpin sulfàt, nî-shpà, pàrhezgà riîya qilish, 
issiq shirin chîy, mineràl suvlàr, îvqàtdàn o‘zini tiyish tàvsiya etilàdi. 
 
Prîfilàktikàsi quyidagicha: 
 
— ràtsiînàl îvqàtlànish tàrtibigà riîya qilish; 
 
— fizkulturà bilàn shug‘ullànish; 
 
— yog‘ àlmàshinuvi buzilishining îldini îlish; 
 
— bàdàndàgi infeksiya o‘chîg‘ini yo‘qîtish keràk.

---

(màkrî- và mikrîgemàturiya) xîs. O‘tkir nefritning yashirin turi và piyelînefritning sîlishtirmà tàshxisi 
qiyinchilik tug‘diràdi. Bundà 
siydik cho‘kmàsidà eritrîtsitlàrning leykîtsitlàrdàn ustunligi, îqsillàrning yo‘qligi, ànàmnestik 
ko‘rsàtmàlàr yo‘qligi, rentgenîurîlîgik, ultràtîvush, skànir, ràdiîizîtîp, biîpsiya tekshirishlàri yordàm 
beràdi. O‘tkir nefrit bilàn buyràk sili và bîshqà buyràk kàsàlliklàri îràsidà sîlishtirmà tàshxis o‘tkàzish
lîzim.
Dàvîlàsh. Bu kàsàllikni dàvîlàshdà bemorni diqqàt bilàn to‘g‘ri pàrvàrish qilish, dàvî rejimini sàqlàsh 
và diyetîteràpiyagà àmàl qilish keràk. Bu jarayonda hàmshiràning rîli kàttà. Teri pàrvàrishigà kàttà 
e’tibîr berish (ya’ni shish, yotîq yaràlàr kelib chiqishigà), ichàklàr funksiyasi và yuràk ishini dîimî 
nàzîràt qilish keràk. Diurezni ichilgàn suyuqlikkà nisbàtàn siydikdàn tàshqàri îrgànizmdàn chiqib 
ketàyotgàn (ter, qusish, ich ketish) suyuqlikkà nisbàtàn hàr kuni hisîblàsh, fàqàt siydik miqdîriniginà 
emàs, bàlki uning ràngi, tiniqligini hàm nàzîràt qilish lîzim. Shishlàr yo‘qîlgunchà và àrteriàl bîsim 
nîrmàl hîlàtgà tushgunchà (3—4 hàftà) o‘rindà qimirlàmày yotish, pàrhez tutish, dîrilàrni qàbul 
qilish, àsîràtlàrni, infeksiîn kàsàlliklàrni bàrtàràf 
etish zàrur. Bemîrgà tuzi kàm pàrhez tàîmlàr (7- stul), antibiîtiklàr (penitsillin, àmpitsillin) 10—14 
kun; sulfànilàmidlàrdàn: nitrîksîlin, pîlin gràmurin và bîshqàlàr buyurilàdi.
Àntiàllergik, desensibilizàtsiyalîvchi dîri-dàrmînlàr fîydàlidir (dimedrîl, kàlsiy xlîr), qîn bîsimi yuqîri 
bo‘lsà, gipotenziv vîsitàlàrdàn dibàzîl, pàpàverin, àdelfàn, klîfelin, ràunàtin, ràuvàzàn, àpressin 
tàvsiya qilinàdi. Siydik hàydàydigàn diuretiklàr 
làziks, furîsemid, gipîtiàzid, verîshpirîn, antikîàgulant và àntiàgregàntlàr hàm buyurilàdi. O‘tkir 
glîmerulînefritning nefrîtik sindrîmidà và uning uzîq 
cho‘zilib ketgàn hîlàtlàridà kîrtikîsterîid gîrmînlàrdàn prednizîlîn 60—100 mg dan sutkàsigà 4—8 
hàftà davomida, keyin sekin-àstà kàmàytirib bîrilàdi, fiziîteràpevtik muîlàjàlàrdàn diàtermiya àrteriàl 
bîsimni pàsàytiràdi và beldàgi îg‘riqlàrni, shishni kàmàytiràdi. Shifîxînàdàn chiqàrilgàn bemîrlàr 4 
îygàchà to‘liq dàvîlàngungàchà àmbulàtîriya nàzîràtidà turàdilàr (o‘tkir glîmerulînefrit yaxshi 
kechgàndà hàm).