Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulug’bek nomidagi o’zbekiston milliy universiteti ijtimoiy fanlar fakulteti fuqarolik huquqi fanidan «Oʻzbekistonning maʼmuriy-hududiy boʻlinishi»

6	Moʻynoq tumani Мўйноқ тумани	Moynaq rayonı Мойнақ районы	Moʻynoq
Moʻynoq shahri, 6 qfy
7	Nukus tumani Нукус тумани	Noʻkis rayonı Нөкис районы	Oqmangʻit	1 shp, 6 qfy
8	Qanlikoʻl tumani Қанликўл тумани	Qanʻlıkuʻl rayonı Қаңлыкүл районы	Qanlikoʻl	1 shp, 7 qfy
9	Qoʻngʻirot tumani Қўнғирот тумани	Qonʻrat rayonı Қоңрат районы	Qoʻngʻirot	Qoʻngʻirot shahri, 5 shp, 12 qfy
10	Qoraoʻzak tumani Қораўзак тумани	Qaraoʻzek rayonı Қараөзек районы	Qoraoʻzak	1 shp, 8 qfy
11	Shumanay tumani Шуманай тумани	Shomanay rayonı Шумоной районы	Shumanay	Shumanay shahri, 7 qfy
12	Taxtakoʻpir tumani Тахтакўпир тумани	Taxtakoʻpir rayonı Тахтакөпир районы	Taxtakoʻpir	1 shp, 8 qfy
13	Toʻrtkoʻl tumani Тўрткўл тумани	Toʻrtkuʻl rayonı Төрткүл районы	Toʻrtkoʻl	Toʻrtkoʻl shahri, 5 shp, 15 qfy
14	Xoʻjayli tumani Хўжайли тумани	Xojeli rayonı Хожели районы	Xoʻjayli	Taxiatosh, Xoʻjayli shaharlari, 2 shp, 10 qfy
	Nukus shahri Нукус шаҳри	Noʻkis qalasi Нөкис қаласи		1 shp

Toshkent shahri

Toshkent shahrining tumanlari xaritasi

Xaritadagi raqami	Lotin alifbosida yozilishi	Kirill alifbosida yozilishi		Tarkibi
1	Bektemir tumani	Бектемир тумани
2	Chilonzor tumani	Чилонзор тумани
3	Yashnobod tumani (2014-yilgacha Hamza tumani)	Яшнобод тумани
4	Mirobod tumani	Миробод тумани
5	Mirzo Ulugʻbek tumani	Мирзо Улуғбек тумани	1 shp
6	Sergeli tumani	Сергели тумани
7	Shayxontohur tumani	Шайхонтоҳур тумани
8	Olmazor tumani	Олмазор тумани
9	Uchtepa tumani	Учтепа тумани
10	Yakkasaroy tumani	Яккасарой тумани
11	Yunusobod tumani	Юнусобод тумани

Tarixi

Qisqacha tarix

XX asr boshlarida Rossiya qaramogʻidagi Oʻrta Osiyo hududlari Oktyabr inqilobiga qadar hozirgi Oʻzbekiston hududi Rossiya imperiyasining Kaspiyorti viloyati (ruscha: Samarqand viloyati(ruscha: Самаркандская область), Sirdaryo viloyati (ruscha: Сырдарьинская область), Fargʻona viloyati(ruscha: Ферганская область)ga hamda uning vassallari hisoblangan – Buxoro amirligi va Xiva xonligiga boʻlingan edi. 1918-yil Turkistonda shoʻro hokimiyati oʻrnatilganidan soʻng, hozirgi Oʻzbekiston hududida (Buxoro amirligi va Xiva xonligi hududlaridan tashqari) poytaxti Toshkent shahri boʻlgan Turkiston Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi tashkil etildi. 1920-yilda Buxoro va Xivada shoʻro hokimiyati oʻrnatilishi natijasida Buxoro Xalq Sovet Respublikasi va Xorazm Xalq Sovet Respublikasi tuzildi. 1923-yil 30oktyabrda Xorazm XSR, 1924-yil 19sentyabrda esa Buxoro XSR xalq sovet respublikasidan, sovet sotsialistik respublikasiga oʻzgartirildi^[4]. 1924-yil 16-sentyabrda Turkiston ASSR MIQning navbatdan tashqari sessiyasida Oʻrta Osiyoda milliy-hududiy chegaralanishni amalga oshirish qarori qabul qilindi. Ushbu qaror doirasida SSSR tarkibida Oʻzbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasining tashkil etilganligi deklaratsiya qilindi. Uning tarkibiga sobiq Samarqand, Yettisuv, Fargʻona viloyatlarining, Buxoro SSR, Xorazm SSR hududlarining ayrim qismlari qoʻshib olindi. Bu qaror 1924-yil 14-oktyabrda Ishchi va harbiy deputatlari Shoʻrosining
Butunrossiya Markaziy Iroya Qoʻmitasi (BMIQ)ning ruscha: Всероссийский центральный исполнительный комитет Советов рабочих и солдатских депутатов (ВЦИК) 2-sessiyasida tasdiqlandi va 1925-yilning 11-mayida 12Butunrossiya Shoʻrolar qurultoyida
(ruscha: Всероссийский съезд Советов) qabul qilindi. Poytaxti Samarqand shahri boʻlgan Oʻzbekiston SSRning tashkil topgan sanasi 1924-yilning 27-oktyabri hisoblanadi. Bundan tashqari Oʻzbekiston SSR tarkibida Tojikiston Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi ham tuzildi^[5].

1924—1938-yillar

Oʻzbekiston 1927-yilda
1925-yili Oʻzbekiston SSRda oblastlar (viloyatlar)ga boʻlinish amalga oshirildi. Oblastlar uyezdlarga, uyezdlar esa volostlarga boʻlindi. 1926-yilning 1-yanvar holatiga koʻra Oʻzbekiston SSRning ma’muriy-hududiy boʻlinishi quyidagicha edi[6]:

Oblast (viloyat)	Uyezdlar
Zarafshon	Buxoro, Gʻijduvon, Karmana, Nurota
Qashqadaryo	Behbudiy, Gʻuzor, Shahrisabz
Samarqand	Jizzax, Kattaqoʻrgʻon, Samarqand, Xoʻjand
Surxondaryo	Boysun, Sherobod, Yurchi
Toshkent	Mirzachoʻl, Toshkent
Fargʻona	Andijon, Qoʻqon, Namangan, Fargʻona, Konibodom rayoni (tumani)
Xorazm	Gurlan, Yangi-Urganch, Xiva, Shoʻraxon
Tojikiston ASSR	Togʻli-Badaxshon, Garm, Dushanbe, Koʻlob, Qoʻrgʻontepa, Panjikent, Oʻratepa (viloyatlari)
Konimex tumani viloyat hisobida	yoʻq

Aytish joizki, aynan oʻsha yili viloyat va uyezdlar bekor qilinib, oʻrniga 10 ta:
Andijon, Buxoro, Zarafshon,
Qashqadaryo, Samarqand, Surxondaryo,
Toshkent, Fargʻona, Xoʻjand va Xorazm okruglari tashkil etildi. Okruglar rayonlarga (tumanlarga) boʻlindi. 1929yilda Tojikiston ASSR va Xoʻjand okrugi Oʻzbekiston SSR tarkibidan chiqarilib, ular oʻrnida Tojikiston SSR tashkil etildi. Bu qaror 1929-yilning5-dekabrida SSSR MIQ tomonidan tasdiqlangan^[7]. 1930-yilda Oʻzbekiston SSRning poytaxti Toshkent shahriga koʻchirildi. Shu yili butun Shoʻro ittifoqida boʻlgani kabi Oʻzbekiston SSRda ham barcha okruglar bekor qilindi. Ular tarkibiga kirgan rayonlar (tumanlar) esa bevosita respublikaga boʻysundirildi. 1931-yil Oʻzbekiston SSRda 71 ta rayon [oʻz navbatida rayonlar 1494 ta qishloq sovetiga (ruscha: сельсовет) boʻlingan], respublikaga boʻysunuvchi 9 ta shahar
(bu shaharlarga yana 204 ta qishloq soveti boʻysungan) boʻlgan^[8]. 1935-yilda Oʻzbekiston SSR rayonlarining bir qismi Qashqadaryo okrugiga birlashtirildi.
1936-yil 5-dekabrda RSFSR tarkibidan
Oʻzbekiston SSR tarkibiga
Qoraqalpogʻiston ASSR qoʻshib berildi^[9].

1938-yil 1 dekabr holatiga Oʻzbekiston SSR xaritasi
1938-yil 15-yanvarda Oʻzbekiston SSR tarkibida Buxoro (Surxondaryo okrugi bilan birga), Samarqand, Toshkent, Fargʻona va Xorazm viloyatlari tuzildi^[9]. 1938-yil 1-oktyabrdagi maʻlumotlarga koʻra Oʻzbekiston SSRning ma’muriyhududiy boʻlinishi quyidagicha koʻrinishga ega boʻlgan^[10]:

Viloyat	Viloyatga boʻysunuvchi tuman va shaharlar (sh.)
Buxoro	Beshkent, Buxoro, Vobkent, Gʻijduvon, Gʻuzor, Dehqonobod, Kogon, Qamashi, Qorakoʻl, Qarshi, Kosonsoy, Konimex, Karmana, Qiziltepa, Kitob, Romitan, Sverdlov, Chiroqchi, Shofirkon, Shaxrisabz, Yakkabogʻ, Buxoro sh., Gʻijduvon sh., Kogon sh., Qarshi sh., Shahrisabz sh.
Surxondaryo okrugi Buxoro viloyati tarkibida	Boysun, Denov, Jarqoʻrgʻon, Sariosiyo, Termiz, Sherobod, Shoʻrchi, Termiz sh.
Samarqand	Oqdaryo, Bulungʻur, Gʻallaorol, Jomboy, Zomin, Qoradaryo, Kattaqoʻrgʻon, Mitan, Narpay, Nurota, Payariq, Pastdargʻom, Paxtakor, Samarqand, Urgut, Forish, Xatirchi, Samarqand sh., Jizzax sh., Kattaqoʻrgʻon sh.
Toshkent	Oqqoʻrgʻon, Ohangaron, Bekobod, Yuqorichirchiq, Kalinin, Mirzachoʻl, Quyichirchiq, Orjonikidze, Parkent, Piskent, Oʻrtachirchiq, Xovos, Chinoz, Yangiyoʻl, Toshkent sh., Chirchiq sh., Yangiyoʻl sh.