Oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot

OʻZIBOR (Interbank offer rate in Uzbekistan) sotuvchi bankning soʻmlardagi banklararo depozitlar boʻyicha stavkasi boʻlib, 2004-yil may oyida joriy etilgan. 2005-yil boshlarida OʻZIBID va OʻZIAR stavkalari joriy etildi. OʻZIBID (Interbank offer rate in Uzbekistan) – foiz stavkasi boʻlib, shu stavka boʻyicha banklar Oʻzbekiston banklararo bozoridan mablagʻlarni jalb etishga tayyor boʻladilar. OʻZIAR (Interbank average rate in Uzbekistan ) – Oʻzbekistonning banklararo oʻrtacha mediana stavkasi boʻlib, u OʻZIBID bilan OʻZIBOR oʻrtasida turadi. Garchi banklar boʻsh turgan pul mablagʻlarini oʻzlari koʻrsatgan bid va ASK(request a rate) stavkalari boʻyicha jalb etish yoki joylashtirishga majbur boʻlmasalar-da, amaldagi stavkalar oʻsha kuni indekslarni hisoblab chiqarish chogʻida koʻrsatilgan stavkalardan katta farq qilmasligi kerak.
OʻZIARdan banklararo bozorning barqarorligini aniqlash uchun foydalanish mumkin: BID (sotib olish) va ASK (sotish) stavkalari oʻrtasidagi farq (spred) qancha kam boʻlsa, banklararo bozor shunchalik barqaror boʻladi va aksincha.
Kredit bozorining yuqorida koʻrib chiqilgan stavkalaridan tashqari foiz stavkalari tizimiga pul va fond bozorlari stavkalari kiradi: gʻaznaxona, bank va korporativ veksellari boʻyicha stavkalar, davlat va korporativ obligatsiyalar boʻyicha foizlar va boshqa shu kabilar.
Bank amaliyotida foizlar hisoblashning turli usul va uslublari mavjud. Bunga koʻra bank amaliyotida oddiy va murakkab foiz hisoblanadi.
Operatsiyaning moliyaviy samaradorligini aniqlash va taqqoslash- da foiz stavkalari aniq boʻlgan hollarda ularning rentabelligi boʻyicha shartnomalar koʻrsatilmagan, biz yillar va kunlar bilan oʻlchangan atamalar uchun quyidagi formulalarni qoʻllaymiz:


Misol. 180 kundan keyin 100 ming soʻm miqdorida teng Shart- noma majburiyatni qaytarishni nazarda tutadi. Dastlabki qarzdorlik miqdori 80 ming soʻm. (AST / 360). Qarz beruvchi uchun foiz stavkalari va chegirma stavkalari shaklidagi kredit operatsiyasining rentabelligini aniqlaymiz.

Murakkab yillik foiz stavkasining oshishi bilan i va nominalda Yangi j stavkasi boʻyicha biz samarali va nominal stavkalarni

olamiz:
Murakkab hisob stavka boʻyicha diskontlash vaqtida

Misol.160 ming soʻmlik jamgʻarma sertifikatini, ,2,5 yilga, 100 ming soʻmga sotib olindi. Yillik Murakkab foiz stavka koʻrinishdagi investitsiyani daromadlilik darajasi qanday boʻlishini topamiz?

Vekselni qaytargungacha muddati 2 yil, uni hisobga olish vaq- tidagi diskont stavkasi 30%. Bu diskont murakkab yillik hisob stav- kaga mosligi qanday? Bu topshiriq boʻyicha P/S=0,7 ni tashkil qiladi.