Oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot

P/E koeffitsiyentni bildirib – aksiyani joriy bozor bahosini oxirgi 4 kvartalda olingan sof foydaga nisbati koʻrinadi.
Keyingi stolba Vol birjadagi aksiyalarni kunlik sotish hajmini koʻrsatadi. Aksiyalar asosan 100 donalik boʻyicha standart lotok lab sotiladi.
Aksiyani oz miqdorda sotayotgan va sotib olayotgan investorlar nostandartli lotoklardan foydalanib, ular oʻzlarini birjadagi brokerlari- ga yuqori komission xaqlar to‘laydilar.
Oxirgi 4 ta stolbada, joriy kunni yakuni boʻyicha eng past baho va eng yuqori baholar koʻrsatilib, joriy va kelgusi kunlardagi yopiq baholar oʻrtasidagi farq va yopiq baholar koʻrsatilgan boʻladi.
Aksiyani baholash: devidendlarni diskontlash usuli
Aksiya qiymatini aniqlashda pul oqimlarini diskontlash usuli korporatsiya faoliyatidan tushadigan sof pul tushumi yoki aksioner- larga to‘layotgan devidend koʻrinishdagi kutilayotgan pul oqimlarini diskontlashga olib boradi.
Devidendlarni diskontlash usuli yoki DDU usulida kutilayot- gan devidendlarni keltirilgan(diskontlangan) qiymati koʻrinishda hisoblanadigan aksiyani qiymatiga asoslanadi.
MDD ni qoʻllash oddiy aksiyaga qoʻyilgan qoʻyilmadan toʻlana- yotgan pul devidendlari va kurslar oʻrtasidagi farqlar tarkibidan iborat investorning kutayotgan daromad hajmini koʻrib chiqishdan bosh- lanadi.
.Koʻrib chiqamiz, misol uchun, aksiyaga investitsiya qilish uchun davrlarni yillik vaqtlarida misol uchun LVS aksiyasining 1 dona aksiya uchun kutilayotgan devidend hajmi 5 doll., ni a yil oxiriga esa kutilayotgan devdendsiz baho -110 doll.ni tashkil qiladi.
Bozor hisob stavkasi yoki riskka keltirilgan-tortilgan hisob stavkasi -bu investorni kutayotgan daromad stavkasi bo‘lib, u oʻzini mablagʻini mazkur aksiyani sotib olishga ishlatishdan-foydalanish hisobiga talab etiladigan daromaddir.
Bu bo‘limda biz uni xuddi avval berilgan k qo‘llaymiz- keltiramiz.
Misol uchun joriy yilda k yillik 15 %ni tashkil etadi.
Investorlarning 1dona aksiya uchun kutayotgan daromad stavkasi kutayotgan devidend summasiga teng boʻladi va aksiyalarni baholari- ni oʻsishidan kutayotgan summa aksiyani joriy bozor bahosiga bo‘linadi.
Kutayotgan daromad stavkasi koʻrsatilgan mohiyati quyidagicha:


E(r₁) = (D_{1 +} P_{1 –} P₀ ) / P₀ = k (7.1)

0,15 = (5 + 110 - P₀ ) / P₀

9,1ni keltirish MDD ni hal qiluvchi asosini yaratadi: Investorni xohlagan davrlar ichidagi kutayotgan daromadlik stavkasi (k) uni bozor hisob stavkasiga teng boʻladi.
Bu keltirish-tenglashtirishda aksiyani joriy bahosini aniqlash uchun uni yil oxiridagi prognozi orqali formula keltirish mumkin.

P₀ =(D₁+P₀ ) / (1+k) (7.2)

Boshqacha aytganda, aksiyani joriy bahosi daromadlilikni talab etgan stavkasi boʻyicha diskontlangan kutayotgan devidendsiz baho va yil oxiriga kutilayotgan devidendni keltirilgan qiymatiga teng.

Bunda:
P₀ =(5 doll.+110 doll. ) / 1,15 = 100 doll.

Koʻrib chiqilayotgan (bahoni shakllanish–shaklanayotgan baho) baho shakllanish usuli toʻligʻicha-umuman yil oxiriga koʻzlangan- rejalangan aksiyalarni bahosiga bogʻliq boʻladi.

Bu bahoni investorlar qanday rejalashtira oladi?
Mazkur logik xarakterga ega boʻlgan zanjirdan foydalanib, LVS aksiyasini 2 chi yilning yil boshligʻi kutilayotgan aksiyalarni bahosini aniqlaymiz.
P₁ =(D₂+P₂ ) / (1+k) (7.3)




(7.4)

Bu zanjirni qaytarib, devidendlarni diskontlash usulidan foyda- lanib, umumiy formulaga keldik.

(7.5)

Boshqacha soʻzi, aksiya bahosi – bozor hisob stavkasini diskontlash usuli orqali mazkur aksiyani barcha kutilayotgan kelgusi devidendlarni keltirilgan qiymatidir.

Mazkur maqsadga erishishga qanchalik qaramaylik, devidendlarni diskontlash usulida faqat devidendlar uchun hisoblanib, aksiyalarni kelgusida kutilayotgan bahosi inobatga olinmaydi.
MDD hozirgina bunday taklifdan chiqarib, biz hozir teskari bo‘lgan xolatni koʻrdik.
Biz devidendlarni doimiy oʻsish darajasi usuli xuddi devidendlarni diskontlash usulini turli-tumanligidadir. Shu sababli bu oʻzini 7.5 tenglashtirish koʻrinishda yozilgan umum koʻrinishga ega bo‘lib, MDD devidendlarni chegarasiz-tugamas oqimini devidendlarni kelgusi dinamikasini xarakterlovchi ayrim takliflarda, MDD foydali instrument bo‘lishi mumkin.
O ni umumiy mohiyatini topilishi, bu devidendlar hajmini doimiy darajada oʻsishi deyiladi.
Misol uchun, Steadygrowth kompaniya aksiyasi devidendi So yiliga 10 % daraja-tempda doimiy daraja-tempda o‘sib boradi.
Devidendlarni kelgusidagi kutilayotgan oqimi quyidagicha:

D1	D2	D3	Va boshqalar
5 doll.	5,50 doll.	6,05 doll.	Va boshqalar

Devidendlarni rejadagi ahamiyati D₁ = D₁(1+g ) ^t-1 ni 7,5 formulaga qoʻyib, koʻrinishni qisqartiramiz, demak devidendlarning chegarasiz boʻlgan oqimini keltirilgan qiymatini ularni doimiy tempda oʻsishi xarakrterini bilamiz.

(7.6)

Steadygrowth Co., aksiya bohosi quyidagiga teng:

5 = --------- =100 doll.

0,05

3. 
   jadval