Oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot

Bunday obligatsiyani daromadliligi qanday?

Daromadlilikni 2 ta turli xil koʻrsatkichlari mavjud:

-joriy qiymat-yillik kuponlar boʻyicha toʻlovlar summasini obligatsiyani bozor bahosiga bo‘lish-nisbati orqali hisoblanadi.
Kupon 100
Joriy daromadlilik= ------------------- = ------------- = 9,55%
Bahosi 1047,62

Joriy daromadlilik haqiqatda mukofotli obligatsiya daromadliligi- dan ortmoqda.Bu holat qaytarish muddatida faqat 1000 doll. to‘lanishi hisobga olinmaydi yoki obligatsiya uchun to‘langandan 47,62 doll. kam boʻladi.

Bu holatga e’tibor berish uchun, obligatsiyani nominal qiymati uning bozor qiymatidan farq qilib, uni qaytarish vaqtida daromad- lilik deyilgan daromadliligini hisoblaymiz.Qaytarish vaqtidagi daro- madlilik xuddi diskont stavkasi koʻrinishda koʻrib chiqiladi, bu qaysiki obligatsiyalar boʻyicha kutilayotgan pul toʻlovlarini keltirilgan qiymati uni joriy bahosiga teng boʻladi.
Qaytarish vaqtidagi daromadlilikda barcha pul toʻlovlari hisobga olinib, buni obligatsiya egasi qaytarish muddatidagi obligatsiyani no- minal qiymati qoʻshilgan holda oladi.Bu holatda obligatsiyani qay- tarish muddati bir yildan so‘ng kelishi bilan qaytarish vaqtidagi daromadlilik hisob-kitobi qiyinroq kechadi:

Kupon+nominal-joriy Qaytarish vaqtidagi daromadlilik = =

Joriy baho
100 doll.+1000doll-1047,62 doll.
= = 5%.
1047,62

Shunday qilib, daromadlilik stavkasi hisob-kitobida, qaysiki joriy daromadlilik (9,55%) koʻrsatkichidan foydalangan holda obligatsiya sotib oluvchilar hisob-kitob qiladi, bu qaytarish muddatida xohla- maslik holatlari vujudga keladi.

Agar obligatsiyani qaytarish muddati 1 yildan ortsa, u holda uni qaytarish vaqtidagi daromadlilik hisob-kitobi avvalgi misolga nisbatan qiyinroqdir.1000 doll. nominal qiymatga ega va joriy bahosi 1100 doll. bo‘lgan 2 yillik 10 %lik kuponli obligatsiyalarni sotib olishni koʻrib chiqmoqdasiz.Buni daromadliligi qanday?
Buning joriy daromadliligi -9,09 % ga teng boʻladi.

Kupon 100 doll.

Joriy daromadlilik = ------------- = = 9,09%.
Baho 1100 doll.

Biroq, yillik mukofotli obligatsiyalarda joriy daromadlilik koʻr- satkichida uni qaytarish muddatida rejalashganga nisbatan kamroq olish hisobga olinmaydi. Obligatsiyani qaytarish muddatigacha bo‘lgan davrda 1 yildan ortadi, qaytarish vaqtidagi daromadlilik diskont stavkasi hisobga olinib, bu qaysiki kutilayotgan pul oqimlarini keltirilgan qiymati obligatsiyani joriy bahosiga teng boʻladi.

PMT FV
PV= + (1+i) (1+i)

Bunda:
n-obligatsiyani qaytargunga qadar yillik toʻlov davrlar soni i- qaytarish vaqtidagi yillik daromadlilik

PMT- kuponli toʻlov
FV- obligatsiyani nominal qiymati
Qaytarish vaqtidagi kuponli obligatsiyalar boʻyicha daromadlilik ma’lum funksiyalar yordamida kalkulyator orqali 1 yildan yuqori bo‘lgan, qaysiki quyidagi:
n- obligatsiyani qaytargunga qadar yillik toʻlov davrlar soni PV-obligatsiyani bahosi
FV- obligatsiyani nominal qiymati PMT- kuponli toʻlov

n	i	PV	FV	RMT	yakun-natija
2	?	-1100	1000	100	i=4.65%

Shunday qilib, qaytarish vaqtidagi bu ikki yillik mukofotli obligat- siyani daromadi joriy daromaddan kam boʻladi.

Mazkur misol asosiy tartibni belgilab, obligatsiyani bahosi bilan uning daromadliligi oʻrtasidagi nisbatni koʻrsatib beradi.