Oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot

Almashtiriladigan obligatsiyalarni baholash

Ma’lum pul oqimlarini qiymatini baholash amaliyotda oddiy misoldagidek oson emas. Bu haqiqiy oddiy hayot bilan bogʻliq holda aniq emas, bu xuddi pul oqimlarini qiymatni keltirishni qaysi formula- dan foydalanishda diskontni stavkasi qanday boʻlishi bilan bogʻliq. Avvaldan ma’lumki, foizni bozor stavkasi moliyaviy qurollarni qaytarish muddatiga bogʻliq holda farq qiladi.

Fiksirlangan daromadli shartnomalarni baholash jarayonda, ishni avvalo kuponsiz obligatsiya yoki nolli kuponli obligatsiyalarni bozor boholarini oʻrganishdan boshlash kerak. Bu shunday obligatsiyalarki, toʻlovlar uni faqat qaytarish kuni bir marta amalga oshiriladi.
Kuponsiz obligatsiyalar-fiksirlangan daromadli barcha shart- nomalarni baholash jarayonida moliyaviy qurollarni asosiylaridan biridir. Barcha shartnomalarda uning asosiy komponentlaridan tarkib topgan - pul oqimi, bundan soʻng shartnomadagi alohidla pul tushum- ni tahlili va so‘ng ularni summalashtirilib qoʻshiladi.
Kuponsiz obligatsiyalar boʻyicha kutilayotgan toʻlov summasi uning nominali yoki oshuvchi (ortuvchi) qiymati deyiladi. Investor tomonidan kuponsiz obligatsiyalar boʻyicha qaytarish kunidagi olayotgan daromadi uni nominali bilan obligatsiyani sotib olgan bahosi oʻrtasidagi farqdir. Shunday qilib, 950 doll. bahoda sotib olingan 1000 nominal qiymatga ega kuponsiz obligatsiyalar toʻlov muddati 1 yildan so‘ng 50 doll. miqdorida daromad keltiradi.
Kuponsiz obligatsiyalarni Daromadliligi- investor tomonidan yillik daromadlilik stavkasi bo‘lib, bu mazkur obligatsiyani oxiri
qaytargunga qadar egalik qilgan va sotib olgan. Kuponsiz obligatsiya- lar uchun toʻlov muddati 1 yildan so‘ng uni daromadi quyidagicha:
Daromadlilik 1- yillik kuponsiz obligatsiya:

Nominal-sotib olish bahosi 1000 doll - 950 doll. yoki

= = = 0,0526
5,26%.
Sotib olish bahosi 950 doll.
Biroq, agar obligatsiyani qaytarish muddati 1 yildan farq qilsa, u holda bunday obligatsiyalarni daromadliligini aniqlash qiymatni keltirilgan formulasidan foydalaniladi.Qaytarish muddati 2 yildan so‘ng etib belgilangan kuponsiz obligatsiyalarni koʻrib chiqamiz,uni nominal kiymti 1000 doll, sotib olish bahosi 880 doll..
Bunday obligatsiyalarni yillik daromadlilik darajasini hisob- kitobi xuddi diskont stavkasiga o‘xshash bo‘lib, bu qaysiki uni nominal qiymati sotib olish bahosiga tenglashtiriladi.

N	i	PV	FV	PMT	Yakun-natija
2	?	-880	1000	0	i=6.60%

Qimmatli qogʻozlarni baholashga qaytamiz, bu qaysiki kuponsiz obligatsiyalarni baholarini koʻrib chiqamiz. Oddiy amaliyotda asosan obligatsiyalarni bahosi uni nominal qiymatining bir qismi sifatida olinadi.

Kuponsiz obligatsiyalarni bahosi va uni daromadliligi

qaytarish muddati	Bahosi (nominaldan 1 doll. uchun. koʻrs)	Daromadlilik (yillik)
1 yil	0.95	5.26%
2 yil	0.88	6.60%
3 yil	0.8	7.72%

Mazkur qimmatli qogʻozlarni keltirilgan qiymatini hisob-kitob kilish uchun 2 ta variant mavjud:

•