Oltin bitiglar 2019 pdf
Download 2.02 Mb. Pdf ko'rish
|
sh.amonov oltin bitigl 2020 1 2
- Bu sahifa navigatsiya:
- Tabibiyning dostonnavislik faoliyati
|
34
Shermuhammad AMANOV adabiy an’analarni davom ettirish odatiy holga aylangan. Ma’lumki, o‘tgan asr boshlarida yurtimizda va, ayniqsa, Xorazmda Mir Alisher Navoiy asarlarining qayta-qayta chop etilishi, madaniy hayot rivojida katta ta’sir ko‘rsatgan, adabiy jarayonni sifat jihatidan boyitgan. Bu hol hazrat Navoiy ijodidan ta’sirlanishning birinchi sababi bo‘lsa ajab emas. Ammo Tabibiy ijodda Navoiy kabi badiiy mukammal asarlar yaratishga muntazam harakat qilgan. Shuningdek, shoir o‘z asarlarini hazrat Navoiy asarlarida ilgari surilgan haqiqat va adolat, xalqparvarlik, insonparvarlik g‘oyalari bilan hamohang yaratdi. Ehtimol shundandir, boshqa ijodkorlar kabi Tabibiy ham ijodda hazrat Navoiyga ergashdi. Yuqorida ta’kidlanganidek, Tabibiy umrining so‘nggi yillarida besh devon tartib bergan. Bu devonlarning ayrimlari toshbosmada chop etilgan. Shoir devonlarining to‘liq matniy tadqiqi amalga oshirilmagan esa-da, Tabibiy lirik asarlarining aksariyati shaklan va mazmunan hazrat Mir Alisher Navoiy asarlariga o‘xshatmalar tarzida yozilganini kuzatish mumkin. Shuning barobarida, shoirning Sa’diy, Jomiy, Zebunniso va Mirzo G‘olib she’rlariga fors-tojik tilida muxammaslar bog‘lagani ma’lum. Shoir ijodini kuzatar ekanmiz, uning ijodida ishq-muhabbat, haqiqat va adolat, sadoqat yetakchilik qiladi. Biroq uning ilm-ma’rifatni ulug‘lovchi ijod namunalari ham borki, bu turkum asarlar Muqimiy, Furqat asarlariga mazmunan juda yaqin turadi [Tabibiy 1978, 46-47]. Tabibiyning dostonnavislik faoliyati Tabibiy o‘zining “Vomiq va Azro”, “Yetti ravza”, “Nozir va Manzur” asarlari bilan o‘zbek dostonchiligi rivojiga hissa qo‘shdi. Shoirning bu asarlarida ham sevgi-muhabbat, Vatanga, yorga, do‘stga sadoqat, o‘zaro ishonch, davlat va jamiyatda adolatlilik, ilm-ma’rifat, odob-axloq, tarbiya, sabr-qanoat, xalqlar do‘stligi kabi yuksak insoniy fazilatlar tarannum etiladi. Tabibiy dostonlari matni bilan tanishish beixtiyor Alisher Navoiyning “Lisonu-t- tayr”, “Mahbubu-l-qulub” asarlarini yodga tushiradi. Ayniqsa, shoir dostonlari Navoiy “Xamsa”si tarkibidagi dostonlarning mantiqiy davomi sifatida tasavvur uyg‘otadi. Negaki, ushbu dostonlar matnida Navoiy “Xamsa”sidan aynan misollar keltirilgan o‘rinlarni uchratish mumkin. Jumladan, shoir Navoiyning ilmga bo‘lgan munosabatini o‘zining “Yetti ravza” dostonida mantiqiy davom ettiradi. Asar (“Yetti ravza”)ning ikkinchi bobi ilm-ma’rifat masalalariga bag‘ishlanib, bunda shoir inson doimo ilm-ma’rifat egallashga jid-du jahd qilishi 35 Ahmad Tabibiy ijodi va uning “Munisu-l-ushshoq” devoni nusxalari kerakligi, ilmli kishi izzat-ikrom topishi haqida qarashlarini bayon etadi. Bob yakunida Alisher Navoiy “Xamsa”sidagi ilm-ma’rifat tarannum etilgan “Imom Faxr Roziy bila Sulton Muhammad Xorazmshoh” haqidagi hikoyat aynan keltiriladi. Asarning uchinchi ravzasida shoir ta’magirlikning insonga keltiradigan zarari va qanoatning foydasi haqida fikr yuritib, bob yakunida Alisher Navoiy “Xamsa”sidagi ta’magir va qanoatli kishi haqidagi hikoyatni aynan keltirgan [Tabibiy 1978, 53]. Ahmad Tabibiyning “Vomiq va Azro” dostoni beixtiyor Navoiy “Xamsa”si tarkibidagi “Layli va Majnun”, “Farhod va Shirin” dostonlarini yodga soladi. Dostonda Tabibiy keltirgan Mehinbonu obrazi dono, oqila va maslahatgo‘yligi bilan Navoiyning Mehinbonusiga aynan o‘xshab ketadi. Shuningdek, dostonning ifoda uslubi ham “Farhod va Shirin” dostoni uslubi bilan deyarli bir xil. Download 2.02 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|