Omir qáwipsizligi páninen sorawnamalar
1. Òmir qàwipsizligi panininiǹ huqiqıy hám shólkemlestiriwshilik tiykarları
2. Guzetiltuǵin tàbiyiy apatlar hám texnogen qàsiyetli ayiriqsha jag̀daylar hàm olardiń aqibetleri
3. Elektr qa’wipsizligi tiykarlari
4. Qáwipsizliliktiń ergonomik tiykarları
5. Islep shig’ariwdag’i jaraqatlaniwlar hám keselleniwler
6. Jabirlengelerge birinshi medicinaliq ja’rdem ko’rsetiw.
7. Tàbiyiy hàm texnogen qàsiyetli ayrıqsha jag̀daylardan qorg̀anıw jolları
8. Ómir qáwipsizligi pániniń maqset hám waziypalari
9. Órt qáwipsizligi tiykarlari.
10. Islep shig’ariwdag’i ziyanli nurlaniw hám olar ta’sirinen qorg’aniw
11. Xaliqti tàbiyiy hàm iyis gazinen zàhàrleniwdiǹ aldin aliw
12. İslep shig̀ariwda shawqım hàm titirkeniw.
13. Islep shig’ariwda payda bolatuǵin baxitsiz hádiyseler hám kásip kesellikleri
14. Texnosfera hawa quramindaǵi shaǹ hám ziyanli zatlardiń insan organizmine tàsiri.
15. Islep shig’ariwdag’i titirkeniw hám onnan qorg’aniw
16. Órtti óshiriw usılları
17. Terrorizm hám xaliqti qorg̀aw.
18. Elektr qa’wipsizligi tiykarlari
19. Islep shig̀ariw processleri sanitariyasi hám gigienasi.
20. Adam tok urg’anda og’an birinshi meditsinaliq ja’rdem ko’rsetiw jollari
21. Texnogen qa’siyetli ayriqsha jag’daylar ham olardan qorg’aniw jollari
22. Gidrometeorologiyaliq ayriqsha jag’daylar hám olardan qorg’aniw
23. Xalıqtı ha’m aymaqlardı ta’biyiy qa’siyetli ayrıqsha jag’daylardan qorg’aw
Tabiiy apatshiliq- bul tabiyatta juz beretugin ayriqsha o’zgeris bolip,ol birden tezlik penen,insanlardin’ jasaw,jumis islew sharayatlarinin’ buziliwi,adamlardin’ o’limi ham awil xojalig’i o’nimlerinin’, materalliq bayliqlardin’ joq bolip ketiwi menen tamamlanatug’in ha’diyse bolip tabiladi. Geologiyaliq qawipli hadiyseler:
Bul qawipli protsessler tiykarinan jer asti ku’shleri ha’m sirtqi tabiiy faktorlar tasirinde juzege keledi.
Jer silkiniw - bul jer qabiginda yaki joqari mantiyadagi tosattan suriliwler ham jariliwlar aqibetinde juzege keletugin ham uzaq maydanlardi qamrap aliwshi, jer asti silkiniwleri ham jer usti terbelisleri bolip tabiladi.
Jer jer silkiniw ku’shi 12 balliq seysmik shkala da olshenedi ham onin energetikaliq tasnifi ushin magnituda dan paydalaniladi.
Jer silkiniwi ortasha 5-20 sekund dawam etedi.
Seysmik stansiyalardin bergen magliwmatlarina qaraganda har jili jer juzinde 100 min’nan artiq jer silkiniwi juz beredi.
Har 5 minutta 1 kushsiz jer silkiniwi juz berip turadi.
Jer silkiniwinin 4 turi bar:Tektonikaliq - Vulkanli - Denudatsion-antropogen
Ko’shki - Taw janbawirlarinan,ten’iz,ko’l ha’m da’ryalardin’ tik qirg’aqlarinan topiraq ha’m taw jinislarinin’ awirliq ku’shi astinda paske jiljiwi. Tiykargi sebepleri-taw janbawirinin juwiliwi,jer silkiniwi yaki insan iskerligi aqibetinde boliwi mu’mkin
Sell- taw daryalari o’zenlerinde tosattan juzege keliwshi ulken kolemdegi taw jinislari bolekler, ulken taslar, suw aralaspasinan ibarat waqtinshaliq tezlik penen agiwshi ag’im bolip tabiladi.
Sel agimlarina qarap:Suw tasli seller, Layqa seller, Aralas seller bolip bolinedi.
Kiyatirgan sel agiminin’ shawqimin esitiw, tezlik penen keminde 50-100 metr balentlikke shigip aliw.
Jaraqatlangan jagdayda oz ozine birinshi jardem korsetiwge hareket etiw.
Dawil- tezligi 120 km/s bolgan jer juzine jaqin jerde 200 km/s ti quraytugin kushli samal bolip esaplanadi.
Quyun-bultta juzege keliwshi jer ustine diametri 10-100 metrge jetiwshi sharshar formasindagi soziliwshi samal. Ol uzaq waqit dawam etpeydi,bult penen birge hareketlenedi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
