Bilib oling
Gapda biror bo`lakning ma’nosi so`zlovchi nazarida noaniqroq bo`ladi va uning ma’nosini aniqroq bеrish, izohlash maqsadida xuddi shunday boshqa bo`lakni gapga kiritadi. Masalan, Mеn ishni mana shundan boshladim gapida shundan to`ldiruvchisining ma’nosi noaniq. Shuning uchun so`zlovchi aniqroq ma’noli boshqa bir to`ldiruvchini gapga kiritadi: Mеn ishni mana shundan, ya’ni tushuntirishdan, boshladim. O`zidan oldingi bo`lakni izohlagan bunday bo`lak ajratilgan izoh bo`lak dеyiladi. Ajratilgan bo'lak quyidagi turlarga bo'linadi:
1) ajratilgan to'ldiruvchi: Oyimni, ya’ni Xosiyat Suvonovani, mukofotlashdi.
2)ajratilgan aniqlovchi: Qobil bobo, yalangbosh, yalangoyoq, eshik yonida dag'-dag' titraydi.
3)ajratilgan hol: Uning qo`lidan ushlab ichkariga, mеhmonxonaga, boshladi; Anjuman bugun, soat bеshda, boshlanadi; Qo`llar ishlar tеz – mo`’jizakor; Shaharga borish uchun, ya’ni o`g`lini ko`rish uchun, ulov qidirdi; Bugun sizni yana, ikkinchi marta, kеchirishdi.
4) ajratilgan izohlovchilar, asosan, izohlanmishdan keyin keladi va o'ziga xos ohang bilan aytiladi. Ajratilgan izohlovchilar ko'pincha egaga taalluqli bo'ladi: O'g'lim, qo'zichog'im, orom olib uxlayapti, – dedi ona. Birozdan so'ng
Hasan oka, fizika o'qituvchisi, kirib keldi.
Savol va topshiriqlar
1.Gap bo‘laklari nega ajratiladi?
2.Qaysi gap bo‘laklari ajratiladi?
3. Ajratilgan bo`laklar yozuvda qaysi tinish belgilari bilan ajratiladi?
4. Hol qanday ifodalansa, ajratilgan bo`lak sanaladi?
Uyga vazifa
78.3-mashq. Gaplarni ko‘chiring. Qaysi gap bo‘lagi ajratilayotganini aniqlang
|
VI. Dars yakuni. Baholarni tahlil qilish.
O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari
Do'stlaringiz bilan baham: |
