Ona tili o‘qitish metodikasining tamoyillari
Ona tili o'qitish tamoyillari quyidagilar.
1. Til materialiga, nutq organlarining o‘sishiga, nutq malakalarining to‘g‘ri rivojlanishiga e’tibor berish tamoyili.
2. Til ma’nolarini (leksik, gram m atik, morfemik, sintaktik m a’nolarini) tushunish tamoyili.
3. Tilga sezgirlikni o'stirish tamoyili
4. Nutqning ifodaliligiga baho berish tamoyili.
5. Og'zaki nutqni yozma nutqdan oldin o'zlashtirish tamoyili.
Tekshirish m etodlari 2 xil:
Nazariy tekshirish metodlari.
Empirik metod (tajribaga asoslangan metod)
1955-yildan boshlab pedagogika institutlari qoshida boshlang'ich ta ’lim o'qituvchilari tayyorlaydigan fakultetlar ochila boshlandi.
O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1998-yil 13-maydagi „O'zbekiston Respublikasida um umiy o'rta ta ’limni tashkil etish to 'g ‘risida"gi 203-sonli qarorida um um iy o 'rta ta’lim ikki bosqichdan iborat qilib belgilandi:
1. Boshlang'ich ta ’lim.
2. Umumiy о 'rta ta ’lim.
K.D.Ushinskiy boshlang'ich maktab o'quv predmetlari tizimida ona tiliga katta ahamiyat berib, uni markaziy va yetakchi predmet hisoblagan. „Ajoyib o'qituvchi bo'lgan ona tili bolaga ko'p narsani o'rgatadi... Bola ikki-uch yil ichida shuncha ko'p narsa o'rganadiki, ko'p narsa bilib oladiki, 20 yil qunt bilan metodik jihatdan juda to'g'ri o'qiganda ham uning yarmicha o'rgana olmaydi. Ona tilining ulug' pedagogligi ham ana shundadir", — deydi u.
Boshlang'ich sinflarnig ona tili dasturi ikki qismdan iborat:
1. Tushuntirish xati. 2. Asosiy qism
Dasturning asosiy qismi quyidagi bo'limlardan tashkil topgan:
1. Savod о ‘rgatish va nutq о 'stirish.
2. Sinfda, sinfdan tashqari о 'qish va nutq о ‘stirish.
3. fonetika, grammatika, imlo va nutq o'stirish
O'zbek tili yozuvi fonematik yozuv hisoblanadi. 1993-yil 2-sentabrdagi „Lotin yozuviga asoslangan o'zbek alifbosini joriv etish to'g'risida"gi qonunga muvofiq o'zbek tili yozuvi uchun lotin grafikasi asos qilib olindi.
Savod o'rgatish analitik-sintetik tovush metodiga asosan olib boriladi.
Savod o'rgatish jarayonida harflaming 4 xil (bosma, yozma, bosh va kichik) shakli va ularning ishlatilish o'rni o'rgatiladi.
O'qishning dastlabki bosqichida orfografik o'qishdan foydalaniladi, asta-sekin orfoepik o'qish ko'nikmalari shakllantiriladi
Eski maktabda o'qish bilan yozish bir vaqtda o'rgatilm agan, aw al faqat o'qish o'rgatilgan. O'qish hijo (bo'g'in) usuli bilan o'rgatilgan. O'qishga o'rgatishning „hijjai qadimiy" deb atalgan usuli uzoq vaqtlar davomida hech qanday o'zgarishsiz davom etib kelgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |