Ona tili va bolalar adabiyoti

 
Bir ma’noli so‘zlar asosan qaysi uslubda qo‘llanadi? 
107-mashq. Yo‘l, so‘z, kichik, aylanmoq, ezmoq so‘zlarining ma’nolarini 
kontekst asosida aniqlang. 
I. 1. Atrof biyday dala. Bir vaqt yo‘lning chap tomonida qandaydir 
sharpa sezganday bo‘ldim. (P. Qodirov) 2. Bundan buyon mototsikl 
yo‘lingizni yaqin qiladi. (S. Anorboyev) 3. Odamda nafas organlari 
havo o‘tkazuvchi yo‘llar (burun bo‘shlig‘i, hiqildoq, kekirdak va bronx-
lar) hamda o‘pkadan iborat. (“O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi”dan) 
4. Haq yo‘li albatta bir o‘tilgusi. (Cho‘lpon) 5. Buxoro – Samarqand 
beqasami arqoq ipi yo‘g‘on, mujassamoti markazi oddiy bir me’yorda 
takrorlanuvchi aniq keng (pushti, sariq, zangori yoki pushti, binafsha, 
sariq tusli) yo‘llardan, qirg‘og‘i esa hoshiya yo‘llardan iborat. (“O‘zbe-
kiston milliy ensiklope-diyasi”dan) 6. Masalani yechishning ikki yo‘li 
bor. 
II. 1. Mustaqil so‘zlar fonetik va semantik butunligi bilan boshqa til 
hodisalaridan aniq ajralib turadi. (“O‘zbek tili leksigologiyasi” kitobi-
dan) 2. So‘z boshlaydi chol titrab, Halqumiga kelib jon. (A. Oripov)
3. Do‘st so‘zini tashlama, Tashlab boshing qashlama. (Maqol) 4. Yigit 
so‘zi bir bo‘lur. (Maqol) 5. Yusufjon qiziq so‘zga chechan odam bo‘l-
gan. 6. El bor yerda so‘z bor. (Maqol) 
III. 1. Gohida kichik, hidli handalakchalar olib kelardi. (Sh. Sa’dulla) 
2. Bolalardan kichikroqlari chopqillashib, Saodatxondan o‘zib ketishdi. 
(S. Zunnunova) 3. Men o‘n yil davomoda shu idorada kichik bir 
lavozimda ishladim. (“Guldasta”dan) 4. Har bir oilada kichik janjallar 
bo‘lib turadi. 
IV. 1. Yer Quyosh atrofida aylanadi. 2. G‘ulomjon shahar aylangani 
ketdi. (M. Ismoiliy) 3. Yozda harorat nol darajadan yuqori ko‘tarilganda 

---

39 
muzlik ustidagi qor eriydi. Qor asta-sekin firnga – alohida erigan muz 
donachalariga aylanadi. (“Bolalar ensiklopediyasi”dan) 4. Yurtimizda 
Navro‘z kuni sumalak pishirish an’anaga aylangan. 
V. Ishlar bitsin, xotin! 
Yangi qavigan ko‘rpangda oyoqni cho‘zi-i-b, 
Ko‘k choyni suzi-i-b, 
Maza qilib yotaman... 
Haydarqul 
Muzday suvda qoq nonni ezib,
Ezib – kafti bilan tirish peshonasini 
Qirq yilki, har kuni shu gapni 
Ezilgan xotiniga aytadi, ezib-ezib. (T. Jo‘ra)