Ontogenezda eng yorqin namoyon bo`ladigan inqirozlar

Psixika rivojlanishini yoshga oid davrlashtirish masalalari

• Psixika rivojlanishini yoshga oid davrlashtirish masalalari
• A.N.Leontev, L.I.Bojovich, W.Davidov, М.I.Lisina, A.V.Petrovskiy, D.I.Feldshteyn va boshqalarning ishlarida batafsil ko‘rib
• chiqilgan. V.I.Slobodchikov va R.A.Sukermanlar yoshga oid
• davrlashtirishning birmuncha mashhur ikki modelini E.Erikson va D.B.Elkonin ta’limotlarini tahlil qilgan. Ularning fikriga ko‘ra, bu ikki ta’limot «muvozanatlashmagan» va «to‘liqsiz»ligi bilan farqlanadi. E.Erikson birinchi o‘ringa rivojlanishning
• ichki manbalarini qo‘ysa, D.B.Elkonin-tashqi muhitni qo‘ydi.
• Mualliflar umumiy psixik rivojlanish va davrlashtirish nazariyasi asosiga, bir vaqtning o‘zida rivojlanishning ikki tomonini —
• uning obyekti va manbasini o‘z ichiga oluvchi «mavjudlik birligi» tushunchasini qo‘yishni taklif qilganlar har qanday insoniy
• birlikni (mavjudlikni) tuzilishida kamida ikki kishi ishtirok etadi
• va birlikning mazmuni va shaklini almashinuvi hamkorning almashinuvi bilan kuzatiladi.

Psixik rivojlanishning integral davrlashuvini umumiy ko'rinishi o‘zida bazis (asos) birlikning har xil turlarida shaxs rivojlanishining subyekti sifatida inson rivojlanish bosqichlarini aks ettiradi. Har bir bosqich murakkab tuzilishiga ega: mavjudlikning shakllanish bosqichi va mustaqillikning shakllanish bosqichi, tug‘ilish inqirozi (yangi birlikka o‘tish) va rivojlanish inqirozi (yangi birlikni o‘zlashtirish) farqlanadi. Yondashuvni keng batafsil yoritmasdan ajratilgan bosqichlarga qisqacha to‘xtalib o‘tamiz: I. Jonlanish (tug‘ilgandan 12 oylikkacha, katta yoshdagi qondoshi bilan umumiylik. Bola o‘zining jismoniy psixosomatik individualligini egallaydi. II. Ruhlanish (11 oylik—6,5 yosh) — katta yoshdagi yaqinlari bilan umumiylik (birlik). Bola o‘zi uchun ilk bora o‘zining o‘zligini (mashhur bolgan «Mening o‘zim!») kashf etadi, o‘zining shaxsiy xohish va qobiliyatini subyekti deb biladi. III. Shaxsiylashuv (5,5—18 yosh) qo‘liga qalam tutgan insonning hamkori bo‘lib, madaniyat sohasida201 gi ijtimoiy kattalar hisoblanadi; o‘qituvchi, murabbiy, ustoz va boshqalar.

• Psixik rivojlanishning integral davrlashuvini umumiy ko'rinishi o‘zida bazis (asos) birlikning har xil turlarida shaxs rivojlanishining subyekti sifatida inson rivojlanish bosqichlarini aks ettiradi. Har bir bosqich murakkab tuzilishiga ega: mavjudlikning shakllanish bosqichi va mustaqillikning shakllanish bosqichi, tug‘ilish inqirozi (yangi birlikka o‘tish) va rivojlanish inqirozi (yangi birlikni o‘zlashtirish) farqlanadi. Yondashuvni keng batafsil yoritmasdan ajratilgan bosqichlarga qisqacha to‘xtalib o‘tamiz: I. Jonlanish (tug‘ilgandan 12 oylikkacha, katta yoshdagi qondoshi bilan umumiylik. Bola o‘zining jismoniy psixosomatik individualligini egallaydi. II. Ruhlanish (11 oylik—6,5 yosh) — katta yoshdagi yaqinlari bilan umumiylik (birlik). Bola o‘zi uchun ilk bora o‘zining o‘zligini (mashhur bolgan «Mening o‘zim!») kashf etadi, o‘zining shaxsiy xohish va qobiliyatini subyekti deb biladi. III. Shaxsiylashuv (5,5—18 yosh) qo‘liga qalam tutgan insonning hamkori bo‘lib, madaniyat sohasida201 gi ijtimoiy kattalar hisoblanadi; o‘qituvchi, murabbiy, ustoz va boshqalar.