Mikrоyadrоli ОT larda mikrоyadrоda quyidagi funktsiyalar jоylashgan
minimal zaruriy funktsiyalar
MS DOS operatsion tizimining disk va katalog mundarijasi xaqidagi maʼlumotlarni olish buyrugi:
dir
Fragmentattsiya deb nimaga aytiladi xоtira boʻlimlarga ajratilganda qоladigan boʻsh jоy 14. Virtual xotira nima?
Bu tashqi xotiraga "aks ettirilayotgan" operativ xotira ;
Mоnоlit ОT larda tuzilishi
2 ta boʻlakdan ibоrat
Tarmоq оperatsiоn tizimining qaysi qismi ma`lumоtlarni adreslash, buferlash, va uzatilishidagi xavfsizlikni ta`minlaydi
kоmmunikatsiоn vоsitalar
CLS buyrugʻining vazifasi
ekranni maʼlumotlardan tozalash
ma`lumоtlar
Ketma-ket foydalaniladigan va bir nechta parallel jarayonlar orasida taqsimlanadigan resurslar nima deb ataladi?
kritik resursKichik minimal oʻlchamli boʻlaklarni boʻlinishi
… yagona markazlashgan sxemadan foydalanib, tizim strukturasini, jarayonlarni rejalashtiruvchilar va resurs taqsimlovchilari maʼlum majmuasi kоʻrinishida tasvirlashga imkon beradi.
Vittuallashtirish prinsipi
asosiy vazifasi kompyuter tizimini tekshirish, sozlash va tuzatishdan
iboratdir
Xizmatchi dasturiy ta’minot
Xоtira ierarxiyasi bo‘yicha, eng qimmat tezkоr va qimmat xоtira
prоtsessоr registrlari
Maʼlumotlarni kataloglar koʼrinishida tuzilishi
ierarxik koʼrinishda deyiladi
Operatsion tizimning yadrosi nima?
Maxsus fayllardan tashkil topgan dasturiy modullar.
Qaysi prinsip, bir operatsion tizim uchun yaratilgan dastur ta’minotining boshqa operatsion tizimlar va shu operatsion tizimning oldingi versiyalarida ham bajarilish imkoniyatini belgilaydi?
Mutanosiblik prinsipi
Drayver bu
Kompyuter qurilmalarini ishlatish uchun mo‘ljallangan dastur
Hisоblash tizimi bоshqaradigan jarayonlar qat`iy vaqt chegaralarini qоniqtiradigan оperatsiоn tizimlar
real vaqt rejimida ishlaydigan оperatsiоn tizimlar
Qaysi prinsip hisoblashlar unumdorligini oshirish maqsadida, doimiy ravishda operativ xotirada bо‘lishi kerak bо‘lgan modullarni ajratishni nazarda tutadi?
Funksional tanlanish prinsipi.
Ketma-ket foydalaniladigan va bir nechta parallel jarayonlar orasida taqsimlanadigan resurslar nima deb ataladi?
kritik resurs
Operatsion tizim bu:
hamma javoblar toʼgʼri
Hardware - bu
apparat taʼminot
MsDos tizimining kamchiligi nimada bo‘lgan?
Ko‘p sondagi buyruqlarni yoddan bilish talab etilgan
NTFS necha bitli protsessorlar bilan ishlaydi.
16, 32,64
… yagona markazlashgan sxemadan foydalanib, tizim strukturasini,
jarayonlarni rejalashtiruvchilar va resurs taqsimlovchilari ma’lum majmuasi kо‘rinishida tasvirlashga imkon beradi.
Vittuallashtirish prinsipi
Multi dasturlash bu
Hisoblash tizimlari tarkibi quyidagi qismlardan iborat:
|
apparat va dasturiy taʼminot
|
qurilma va dasturlar
|
qurilmalardan
|
faqat dasturlardan
|
Dastur:
|
buyruqlarning tartiblangan
ketma-ketligi
|
buyruqlar toʼplami
|
qurilmalar
|
Buyruqlarning istalgan ketma
ketligi
|
Dasturiy taʼminot quyidagi boʼlimlardan iborat:
|
Аsos Dasturiy taʼminot, tizimli Dasturiy taʼminot,
xizmatchi Dasturiy taʼminot, amaliy Dasturiy taʼminot
|
Аsos Dasturiy taʼminot, tizimli Dasturiy taʼminot
|
tizimli Dasturiy taʼminot
|
Аmaliy qismlardan
|
Аmaliy dasturiy taʼminot:
|
maʼlum ish joyida aniq masalalarni yechishga yordam
beradigan dastur
|
qurilmalarni ishlatuvchi
|
hisoblash tizimini nazorat qiluvchi
|
hamma javoblar toʼgʼri
|
Tizimli dasturiy taʼminot bu:
|
kompyuter tizimining dasturlari va bevosita apparat
taʼminoti bilan
|
kompyuter qurilmalarini ishishni
taʼminlaydi
|
amaliy masalalarni yechimini
taʼminlaydi
|
kompyuter ishini nazorat qiladi
|
hisоblash jarayonning tashkil qilish usuli bo‘lib, bitta prоtsessоrda navbat bilan bir nechta dastur bajariladi
|
oʼzaro bogʼlanishini
taʼminlaydi
|
|
|
|
Matn redaktori Word bu:
|
amaliy Dasturiy taʼminotga kiradi
|
xizmatchi Dasturiy
taʼminotga kiradi
|
asos Dasturiy taʼminotga kiradi
|
tizimli Dasturiy taʼminotga kiradi
|
Operatsion tizim bu:
|
tizimli Dasturiy taʼminotga kiradi
|
xizmatchi
Dasturiy taʼminotga kiradi
|
amaliy Dasturiy taʼminotga kiradi
|
asos Dasturiy
taʼminotga kiradi
|
Operatsion tizim kengaytirilgan mashina sifatida:
|
foydalanuvchiga real
apparatura bilan ishlash oʼrniga qulay interfeys yaratadi
|
qurilmalar bilan toʼgʼridan-toʼgʼri ishlaydi
|
fayllar bilan toʼgʼridan-toʼgʼri ishlaydi
|
dastur bilan ishlaydi
|
Operatsion tizim 2 ta asosiy funktsiyani bajaradi:
|
foydalanuvchiga
kengaytirilgan mashina sifatida va resurslarni boshqaruvchi
sifatida xizmat qiladi
|
foydalanuvchi uchun qulay interfeys va kodlarni yashirish
|
resurslarni kuzatish va taqsimlash
|
qurilmalar va fayllarni taqsimlaydi
|
Operatsion tizim resurslarni boshqaruvchi sifatida
|
resurslarni
rejalashtiradi (kimga, qachon va qancha) va resurslarni kuzatadi (boʼsh yoki band)
|
resurslarni toʼgʼridan-toʼgʼri taqsimlaydi
|
resurslarni rejalashtiradi
|
resurslarni kuzatadi
|
Operatsion tizim bu:
|
hamma javoblar toʼgʼri
|
foydalanuvchi interfeysini bajaradi
|
dasturlar bilan dastur interfeysi
|
dasturlar bilan
qurilmalar oʼrtasidagi interfeys
|
Operatsion tizim xali mavjud boʼlmagan davr:
|
rivojlanish 1-davri (1945-1955 y.)
|
rivojlanish 2-davri
(1955-1965 y.)
|
rivojlanish 3-davri
(1965-1980 y.)
|
rivojlanish
4-davri (1980-hozirgi vaqtgacha)
|
Operatsion tizimning
asosiy funktsiyalari nechta?
|
6 ta
|
5 ta
|
3 ta
|
1 ta
|
Operatsion tizim-
|
foydalanuvchilar
uchun interfeysni tashkil
etadi,bajariluvchi dasturlar uchun interfeysni tashkil etadi
|
xizmatchi dasturlar uchun interfeysni tashkil etadi
|
dasturlar uchun interfeysni tashkil etadi
|
fayllar uchun interfeysni tashkil etadi
|
Dasturiy taʼminot deganda:
|
kompyuterning shu modelida bajarilishi mumkin boʼlgan dasturlarni va dasturiy xujjatlarni oʼz ichiga olgan majmuani (komplektni)
tushunamiz
|
dasturlash tillarini tushunamiz
|
apparat taʼminotni tushunamiz
|
dasturiy modellarni tushunamiz
|
SOFTWARE-bu:
|
dasturiy taʼminot
|
apparat taʼminot
|
yordam tizimi
|
qoʼshimcha tizim
|
Hardware - bu
|
apparat taʼminot
|
dasturiy taʼminot
|
dasturiy modul
|
protsessor
|
Kompyuter resurslari-
|
apparat vositalari, dasturiy vositalar va turli maʼlumotlar toʼplamidan iboratdir
|
maʼlumotlar toʼplami
|
dasturlar toʼplami
|
kiritish qurilmalari
|
Hisoblash tizimi:
|
apparat taʼminot va dasturiy taʼminotga
boʼlinadi
|
apparat taʼminotidan
iborat
|
dasturiy taʼminotdan
iborat
|
qurilmalardan iborat
|
Аssimetrik va simmetrik OT larga boʼlinish:
|
Hisoblash jarayonini tashkil etishda koʼprotsessorli ishlov berish usuli boʼyicha sinflarga
ajratishga toʼgʼri keladi
|
Hisoblash koʼpoqimli tashkil etish boʼyicha
sinflashga toʼgʼri keladi
|
Hisoblash jarayonini tashkil etish usuli boʼyicha
sinflashga toʼgʼri keladi
|
Koʼpfoydalanuv chili rejimni quvvatlash boʼyicha
sinflashga toʼgʼri keladi
|
MS Office ilovalari bu:
|
amaliy Dasturiy taʼminot dasturlaridir
|
xizmatchi
Dasturiy taʼminot dasturlaridir
|
asos Dasturiy taʼminot dasturlaridir
|
tizimli Dasturiy taʼminot dasturlaridir
|
Operatsion qobiqlar bu:
|
tizimli Dasturiy
taʼminot dasturidir
|
xizmatchi
dasturdir
|
amaliy dasturdir
|
asos dasturiy
taʼminot
|
Operatsion tizimlar:
|
kompyuterning (hisoblash tizimining) hamma apparat vositalarining ishini samarali va uning barcha resurslarini boshqarish imkonini
beradi
|
faqat apparat vositalarini ishini taʼminlaydi
|
faqat maʼlumotlarni boshqaradi
|
faqat fayillarni boshqaradi
|
Operatsion qobiqlar:
|
operatsion tizim ishini boshqarish qulayligini
oshiradigan
|
operatsion tizim himoyasini oshiradi
|
operatsion tizim ishini kuzatadi
|
kiritish-chiqaris hni boshqaradi
|
|
qoʼshimcha
dasturdir
|
|
|
|
Utilitalar bu shunday foydali dasturlarki:
|
xajmi kichik dasturlar boʼlib, apparat vositalar
ishini boshqaradi, turli yordamchi funktsiyalarni, ishlovchanlik qobilyatini,
sozlashni tekshiradi
|
faqat sozlaydi
|
xizmat qiladi, ishlovchanligini tekshiradi
|
apparat vositalar ishini kuzatadi.
|
Operatsion tizimning
asosiy komponentalaridan biri buyruqlar protsessori quyidagi funktsiyalarni bajaradi
|
Tashqi qurilmalar yordamida kiritish va chiqarishni
amalga oshiradi
|
Masala va resurslarni boshqaradi
|
Buyruqlarni qayta ishlaydi va bajaradi
|
Maʼlumotlarni mantiqiy darajasi bilan ishlaydi
|
Win NT, Win 2000 va Win XP operatsion tizimlar:
|
bitta oila hisoblanadi
|
bitta versiya hisoblanadi
|
bitta
modifikatsiya hisoblanadi
|
turli oila hisoblanadi
|
Operatsion tizimning
interfeysda milliy tillardan foydalanadigan versiyalari:
|
lokallashtirilgan versiya deb ataladi
|
milliy versiyasi deb ataladi
|
modifikatsiyalas
htirilgan versiyasi deb ataladi
|
global versiyasi deb ataladi
|
Foydalanuvchi real
apparatura bilan ish koʼrishda mashina tilidan foydalanmasdan, qulay interfeysda ishlashi uchun:
|
operatsion tizim
kengaytirilgan mashina, virual mashina sifatida xizmat qiladi
|
operatsion tizim
resurslarni boshqaruvchi sifatida xizmat qiladi
|
dasturlarni boshqaruvchi sifatida xizmat qiladi
|
qurilmalarni boshqaruvchi sifatida xizmat qiladi
|
Operatsion tizim resurslarni samarali boshqarishi uchun:
|
resurslarni
rejalashtirish va resurs xolatini kuzatishi zarur
|
dasturlarni boshqarishi
|
resurslarni taqsimlashi
|
resurs holatini kuzatadi
|
Hisoblash tizimi
boshqaradigan jarayonlar qatʼiy vaqt chegaralarini qoniqtiradigan operatsion tizimlar:
|
real vaqt rejimida ishlaydigan operatsion tizimlar
|
paketli ishlov
berish rejimida ishlaydigan operatsion tizimlar
|
taqsimlangan
rejimida ishlaydigan operatsion tizimlar
|
monolit operatsion tizimlar
|
Monolit operatsion tizimlar:
|
operatsion tizimlar
hamma qismlari oʼzaro mustaxkam bogʼlangan u yoki bu qismni oʼzgartirish mumkin emas
|
bir nechta mustaqil modullardan iborat
|
u yoki bu qismni oʼzgartirish mumkin
|
Tizimni barcha qismlarini oʼzgartirish mumkin
|
Koʼp satxli tizimlar
satxlari orasida bogʼlanish quyidagicha boʼlgan
|
har bir satx oʼzidan yuqori va pastki sath bilan bogʼlanadi
|
hamma satxlar bir-biri bilan bogʼlangan
|
hamma satxlar faqat eng yuqori satx bilan
bogʼlangan
|
xech qaysisi bogʼlanmagan
|
Koʼp satxli tizimlar kamchiligi
|
biror satx olib tashlansa, satxlar orasida bogʼlanishni yangidan tuzish kerak
|
OTni yangidan tuzish kerak
|
Tizimni bir sathini olib boʼlmaydi
|
Bir sathni olib boʼlmaydi
|
Mikroyadroli OT larda mikroyadroda quyidagi
funktsiyalar joylashgan
|
minimal zaruriy funktsiyalar
|
OT ni yuklash funktsiyalari
|
xotirani taqsimlash
funktsiyalari
|
kiritish-chiqaris h funktsiyalari
|
OT jarayonlar ustida quyidagi amallarni bajaradi:
|
hamma javoblar toʼgʼri
|
jarayon yaratish va tugallash
|
jarayonni toʼxtatib turish, jarayonni blokirovka qilish, blokirovkadan chiqarish
|
jarayon prioritetini oʼzgartirish
|
Quyidagi OT larning qaysi biri ochiq kodli tizim
hisoblanadi
|
Linux
|
MS DOS
|
UNIX
|
WinXP
|
Zamonaviy OT larda resurs deb quyidagilardan qaysi biri tushuniladi:
|
protsessor vaqti xotira, kirish-chiqish kanallari, periferik qurilmalar dastur modullari axborot resurslari (operativ xotiradagi oʼzgaruvchilar, yoki fayllar) xabar va
sinxrosignallar
|
dastur modullari
|
xabar va
sinxrosignallar
|
axborot resurslari (operativ xotiradagi oʼzgaruvchilar, yoki fayllar)
|
Аlohida energiyaga, katta xajmga va samarali foydalanish imkoniga ega
boʼgan xotira:
|
doimiy xotira deyiladi
|
tezkor xotira deyiladi
|
protsessor registrlari deyiladi
|
elektron disk
|
Xotiraning maʼlumotlar
joylashadigan boʼlimi:
|
segment deyiladi
|
stek deyiladi
|
overley deyiladi
|
sahifa deyiladi
|
Xotiraning fiksirlangan boʼlimlarga boʼlishda:
|
xotira qatʼiy oʼlchamli boʼlaklarga oldindan boʼlingan boʼladi
|
maʼlumotlar-fayl lar boʼlaklarga boʼlinadi
|
maʼlumotlar xajmi boʼyicha joylashtirib boriladi
|
xotira
sahifalarga boʼlinadi
|
Ochiq kodli OT larda:
|
tizim kodlari ochiq,
ixtiyoriy foydalanuvchi uni
|
tizim kodlari
ochiq, ammo ularni
|
Tizim kodlari
faqat avtorlari uchun ochiq
|
dastur kodlari ochiq emas
|
|
oʼzgartirishi
mumkin
|
oʼzgartirish
mumkin emas
|
|
|
Zamonaviy OT larda xotira:
|
segment sahifali boʼlinadi
|
oʼzgaruvchan boʼlimlarga boʼlinadi
|
segmentlarga boʼlinadi
|
qatʼiy boʼlimlarga boʼlinadi
|
Fayl tizimi orqali:
|
maʼlumotlarga
ishlov beruvchi dasturlar bilan bogʼlaniladi va disk makoni markazlashgan holda taqsimlanadi
|
disk makoni taqsimlanadi
|
maʼlumotlar bazasi bilan bogʼlaniladi
|
Fayl tizimi orqali fayl taqsimlanadi
|
Zamonaviy fayllarni
boshqaruv tizimi bu- :
|
NTFS
|
FAT
|
Super FAT
|
HPFS
|
Fayllar bilan ishlashni amalga oshiruvchi
dasturiy taʼminot:
|
fayl menedjeri
|
dastur menedjeri
|
xotira mennedjeri
|
qurilma menedjeri
|
Fayllarni boshqaruvchi tizim maʼlumotlarni
|
Doimiy xotiraga (diskka) joylashtiradi
|
tezkor xotiraga joylashtiradi
|
fizik xotiraga joylashtiradi
|
svopingni bajaradi
|
Maʼlumotlarni kataloglar koʼrinishida tuzilishi
|
ierarxik koʼrinishda deyiladi
|
sahifali koʼrinish deyiladi
|
ketma-ket
koʼrinishda deyiladi
|
mantiqiy
koʼrinishda deyiladi
|
FAT fayl tizimi oʼz ichiga quyidagi maʼlumotlarni oladi:
|
hamma javoblar toʼgʼri
|
fayl yoki uning
fragmentlari uchun ajratilgan mantiqiy diskning
adreslanuvchi qismlari
|
disk makoni boʼsh sohalari
|
diskning defekt sohalari
|
FAT fayl tizimida, mantiqiy disk:
|
tizimli soxa va maʼlumotlar
soxasiga boʼlinadi
|
maʼlumotlar
soxasi va kataloglarga boʼlinadi
|
kataloglar soxasi va tizimli soxa
|
yuklanish qismlari
|
NTFS fayl tizimi bu:
|
yangi texnologiya fayl tizimi
|
yuqori
unumdorlikka ega boʼlgan tizim
|
ishonchlilikka ega boʼlgan tizim
|
disk makonidan
samarali foydalanadi
|
Operatsion tizim qanday asosiy qismlardan tashkil topgan
|
yadro, komanda interpritatori, tarjimon
|
yadro
|
qobiq, boshqaruvchi maxsus dasturlar
|
dastur qobigi,
integrallashgan foydalanuvchi interfeysi
|
Operatsion tizim kengaytirilgan mashina sifatida
|
foydalanuvchiga
real apparatura bilan ishlash o'rniga qulay interfeys yaratadi
|
qurilmalar bilan to'gridan-to'gri ishlaydi
|
fayllar bilan to'gridan-to'gri ishlaydi
|
dasturlar bilan ishlaydi
|
Fragmentattsiya deb nimaga aytiladi
|
xotira bo'limlarga ajratilganda
qoladigan bo'l joyi
|
xotiraning bo'limlarga
ajralmay qolishi
|
ma`lumotlarning bo'limlarga
sigmay qolishi
|
xotiraning bir turi
|
Qanday texnologiya standart qurilmalarni
avtommatlashgan rejimda o'rnatish imkonini beradi
|
plug and play
|
active install
|
master
|
object linking
|
Operatsion tizim 2 ta
asosiy funktsiyani bajaradi
|
foydalanuvchi uchun qulay interfeys va kodlarni yashirish
|
resurslarni kuzatish va taqsimlash
|
dasturlarni nazorat qiladi
|
foydalanuvchiga
kengaytirilgan mashina sifatida va resurslarni boshqaruvchi
sifatida xizmat qiladi
|
Fayllar tuzilishining
asosiy birligi nimalar
|
ma`lumotlar
|
kataloglar
|
xotira
|
grafiklar
|
Operatsion tizim xali mavjud bo'lmagan davr
|
rivojlanish 1-davri (1945-1955 y.)
|
rivojlanish 3-davri
(1965-1980 y.)
|
rivojlanish 2-davri
(1955-1965 y.)
|
rivojlanish 4-davri
(1980-hozirgi vaqtgacha)
|
Mul tidasturlash rejimida ishlaydigan operatsion
tizimlar
|
rivojlanish 3-davriga yuzaga keldi
|
rivojlanish
1-davriga yuzaga keldi
|
rivojlanish
2-davriga yuzaga keldi
|
rivojlanish 4-davriga
yuzaga keldi
|
Mul tidasturli,
ko'pfoydalanuvchili operatsion tizimlar bu
|
UNIX operatsion tizimlar
|
Ms Dos
|
Windows 3x
|
Solaris
|
Birinchi paketli ishlov berish tizimlari paydo bo'lgan
|
rivojlanish 2-davri (1955-1965 y.)
|
rivojlanish 3-davri
(1965-1980 y.)
|
rivojlanish 1-davri
(1945-1955 y.)
|
rivojlanish
4-davri (1980-hozirgi vaqtgacha)
|
4-rivojlanish bosqichiad quyidagi operatsion tizim yuzaga keldi
|
taqsimlangan
(resurslarni taqsimlovchi) tizimlar, ya`ni tarmoqda ishlaydigan tizim tizimi
|
paketli ishlov berish tizimi
|
ajratilgan vaqt tizimi
|
avtonom rejimda ishlaydigan tizim
|
Tizimning tarmoq
funktsiyalari asosiy modullariga o'rnatilgan tarmoq operatsion tizimini ayting
|
Windows NT
|
Ms Dos
|
Lantastic
|
Lan manager
|
Windows XP operatsion
tizimning qaysi turida NTFS fayllarni shifrlash imkoniyatisha ega emas
|
home edition
|
standart edition
|
professional
|
portable
|
Multidasturlash bu hisoblash jarayonini tashkil qilish usuli bo'lib,
bitta protsessorda
|
bir necha dastur navbat bilan bajariladi
|
bitta dastur bajariladi
|
bitta dastur ham bajarilmaydi
|
bir necha dastur parallel bajariladi
|
Multi dasturlash bu
|
hisoblash jarayonning tashkil qilish usuli bo'lib, bitta protsessorda navbat bilan bir nechta dastur bajariladi
|
hisoblash jarayonning tashkil qilish usuli bo'lib, bir necha protsessorda navbat bilan bir nechta dastur bajariladi
|
hisoblash jarayonning tashkil qilish usuli bo'lib, bitta protsessorda bir vaqtning o'zida bir nechta dastur bajariladi
|
hisoblash jarayonning tashkil qilish usuli bo'lib, bir nechta protsessorda bitta dastur bajariladi
|
Windows OT larining boshqa ot lardan printsipial farqi
|
grafik interfeysi va bir nechta ilovalar bilan birgalikda
ishlash
|
hisoblashlar ishonchliligi
|
dialogli ish rejimi
|
Komanda tili yo'qligi
|
Quyidagi tariflardan qay biri operatsion tizimning modullik printsipiga mos keladi
|
OT asosiy tarkibiy qismlarini, mustaqil, alohida qismlar modullarga bo'linishi
|
Aniq resurslardan
alohida bo'lib, abstraktsiyalanis
hi
|
ot ni boshqa apparat platformaga ko'chish osonligi
|
boshqa tizimlarga yozilgan dasturlarni bajara olish xususiyati
|
Modullilik printsipi
asosida qurilgan OT larda dastur
|
aloxida mustaqil bo'laklardan iborat bo'ladi
|
bitta monolit bo'lakdan
|
mustaqil bo'lmagan boglangan bo'laklardan
iborat bo'ladi
|
bir techta
sathdan iborat bo'ladi
|
Yechiladigan masala va hisoblash tizimining konfiguratsiyasida kelib chiqqan holda, ot ni
sozlashga imkon beradigan ot yadrosini arxitekturasini tashkil etish
|
OT ni generatsiya qilish printsipi deyiladi
|
modullilik printsipi
|
standart xolatlar printsipi
|
chastota printsipi
|
OT larinng rivojlanishi birinchi davriga quyidagi xususiyatlarning qaysi punktda ko'rsatilganlari xos (1945-1955y)
|
hisoblash tizimi,
operatsion tizimi mavjud emas; bir guruh mutaxassislar ham ht larni loyihalashda,
ekspluotatsiya qilishda va dasturlashda qatanashadilar; faqat
|
birinchi kompliyator versiyalari yuzaga keldi
|
OT boshlangich versiyalari yuzaga keldi
|
hisoblash jarayonini boshqarish
avtomatlashtiril di
|
|
matematik va xizmatchi dasturlar
kutubxonasi mavjud
|
|
|
|
OT ni qurish asosiy printsiplaridan biri bu modullilik printsipidir. Bu printsip modullilikka qaysi ta`rif mos keladi:
|
OT asosiy tarkibiy qismlarini, mustaqil, alohida qismlar modullarga bo'linishi
|
aniq resurslardan alohida bo'lib,
abstraktsiyalanis h
|
OT ni boshqa apparat platformaga
ko'chish osonligi
|
boshqa tizimlarga yozilgan dasturlarni bajara olish
xususiyati
|
Aynan bir amalni, xar xil vositalar yordamida bajarish, bu
|
funktsional ortiqchalik printsipi deyiladi
|
standart xolatlar printsipi deyiladi
|
generatsiya printsipi deyiladi
|
modullilik printsipi deyiladi
|
Dastur algoritmlarda, ishlov beriladigan massivlarda amal va kattaliklardan foydalanish chastotasiga qarab, funktsiyalarni ajratishga
asoslangan printsip
|
chastota printsipi
|
modullilik printsipi
|
xavfsizlik printsipi
|
generatsiya printsipi
|
OT larni o'rnatish dasturi foydalanuvchiga tizim konfiguratsiyasin o'zi tanlaydigan o'rnatish
stsenariysi quyidagicha ataladi.
|
foydalanuvchi
|
ixcham (kompakt
|
Tipik
|
mobil komp yuterlar uchun
|
Klient-server modelining ustunligi nimada
|
taqsimlangan tizimlarga qulay moslashadi
|
imtiyozli rejimda ishlaydi
|
eksplutatsiya xossallari
samarali ishlaydi
|
bir xil
tizimlarda samarali ishlaydi
|
Modullilik printsipi
asosida tuzilgan OT larda ixtiyoriy modulni
|
ixtiyoriy boshqa
modulga, mos interfeys mavjud bo'lsa almashtirish mumkin
|
imtiyozli modullarga almashtirish mumkin
|
hech qanday modulga
almashtirish mumkin emas
|
boshqa interfeysga almashtirish
|
Foydalanuvchi tizim bilan
ishlayotgan vaqtda, u o'rnatadigan parametrlarni qisqartirish, parametrlarni o'rnatish vaqtini tejashga imkon beradigan printsip
|
standart xolatlar (po umolchaniyu) printsipi
|
chastota printsipi
|
generatsiya printsipi
|
funktsional tanlanish printsipi
|
Ko'p sathli tizim bu:
|
N ta sath
(qatlam)dan iborat bo'lib, ular orasida bog‘lanish juda yaxshi yo'lga qo'yilgan
|
tizim katta dasturdan iborat bo'lib, tarkibiy qismlari mustaqil emas
|
tarkibiy qismlari mustaqil modullardan iborat tizim
|
tarkibiy qismlarga ega bo'lmagan yaxlit tizim
|
Birinchi ko'p satxli tizimlarda nechta satx
bo'lgan
|
6 ta
|
3 ta
|
4 ta
|
5 ta
|
Ko'p satxli tizimlar kamchiligi
|
biror satx olib tashlansa, satxlar orasida boglanishni yangidan tuzish
kerak
|
satxlarni boglab bo'lmaydi
|
otni yangidan tuzish kerak
|
biror satx olib tashlansa, yangi sath tuzish kerak bo'ladi
|
Operatsion qobiqlar
|
operatsion tizim ishini boshqarish qulayligini oshiradigan qo'shimcha dasturdir
|
operatsion tizim himoyasini oshiradi
|
operatsion tizim ishini kuzatadi
|
kiritish-chiqaris hni boshqaradi
|
Ko'p satxli tizimlar
satxlari orasida boglanish quyidagicha bo'lgan
|
har bir satx o'zidan yuqori va past sath bilan boglangan
|
hamma satxlar bir-biri bilan boglangan
|
hamma satxlar faqat eng yuqori satx bilan boglangan (protsessorni taqsimlash va ko'p masalaning satxi-0 chi satx
bilan)
|
faqat o'zidan yuqori sath bilan qoplangan
|
Monolit OT larda tuzilishi
|
2 ta bo'lakdan iborat (bosh dastur va protseduralar)
|
3 ta satxdan iborat (bosh dastur, protsedura va
servis dasturlari)
|
6 ta satxdan iborat (ko'p satxli dastur)
|
5 ta satxdan iborat
|
Hamma qismlari bitta dastur tarkibiga kirib, ma`lumotlarning umumiy strukturalaridan foydalanadigan va bir-biri bilan bevosita protseduralarni chaqirish bilan bog‘lanuvchi yaxlit tuzilishga ega bo'lgan
tizim:
|
monolit tizim
|
ko'p sathli tizim
|
makroyadroli tizim
|
mikroyadroli tizim
|
Monolit operatsion tizimlar
|
operatsion tizimlar hamma qismlari o'zaro mustaxkam boglangan u yoki bu qismni o'zgartirish
mumkin emas
|
bir nechta mustaqil modullardan iborat
|
u yoki bu qismni o'zgartirish mumkin
|
biror qismini olib tashlash mumkin
|
Mikroyadroli OT larda mikroyadroda quyidagi funktsiyalar joylashgan
|
minimal zaruriy funktsiyalar
|
ot ni yuklash funktsiyalari
|
xotirani taqsimlash funktsiyalari
|
kiritish-chiqaris h funktsiyalari
|
Operatsion tizim resurslarni samarali boshqarishi uchun
|
resurslarni rejalashtirish va resurs xolatini
kuzatishi zarur
|
dasturlarni boshqarishi
|
qurilmalarni boshqarish
|
resurslarni taqsimlashi
|
Resurs mavjudligi, xaqiqiyligiga qarab
|
fizik va virtual
|
moslanuvchan va qat`iy
|
sun`iy va xaqiqiy
|
vaqtinchalik va doimiy
|
Iste`mol qilinadigan va iste`molchi uchun ma`lum qiymatga ega bo'lgan
ob`ekt
|
resurs deyiladi
|
dastur vositasi deyiladi
|
apparat vositasi deyiladi
|
printsip deyiladi
|
Resurslarni ajratilishi va bo'shashi bilan bogliq
amallar
|
ko'p martalik amallar
|
bir martalik amallar
|
jarayon prioritetini o'zgartiruvchi
amallar
|
tayyor holatga o'tkazuvchi
amallar
|
Operatsion tizim resurslarni boshqaruvchi sifatida
|
resurslarni rejalashtiradi (kimga, qachon va qancha) va resurslarni kuzatadi
(bo'sh yoki band)
|
resurslarni to'gridan-to'gri taqsimlaydi
|
resurslarni rejalashtiradi
|
resurslarni kuzatadi
|
Matn redaktori Word bu
|
amaliy dasturiy ta`minotga kiradi
|
xizmatchi dasturiy ta`minotga kiradi
|
asos dasturiy ta`minotga kiradi
|
tizimli dasturiy ta`minotga kiradi
|
Jarayon vaqt kvanti
tugaganda
|
jarayon tayyor
holatga o'tadi
|
jarayon tugatiladi
|
jarayon kutish
xolatiga o'tadi
|
jarayon uziladi
|
Jarayonni rejalashtirish darajalari
|
uzoq muddatli, o'rta muddatli va qisqa
muddatli
|
cheksiz va chekli muddatli
|
aniq va aniq emas muddatli
|
faqat uzoq muddatli
|
Energiya manbasiga bogliq xotira
|
tezkor xotira deyiladi
|
doimiy xotira deyiladi
|
ikkilamchi xotira deyiladi
|
asosiy xotira deyiladi
|
Xotira ierarxiyasi
bo'yicha, eng qimmat tezkor va qimmat xotira
|
protsessor registrlari
|
elektron disklar
|
asosiy xotira
|
tashqi xotira
|
Tizimda paydo bo'lgan har
bir yangi jarayon
|
tayyor xolatga o'tadi
|
kutish holatiga
o'tadi
|
bajarilish
holatiga o'tadi
|
to'xtatiladi
|
Kutish holatidagi jarayonlar xodisa ro'y
bergandan so'ng
|
bajarilish holatiga o'tadi
|
kutish holatiga o'tadi
|
tugatiladi
|
tayor holatga o'tadi
|
Do'stlaringiz bilan baham: |