Optik nanomanipulyator
Elektrik cho‘ktirish (elektroliz)
Download 189.02 Kb. Pdf ko'rish
|
Optik nanomanipulatorlar
- Bu sahifa navigatsiya:
- 4. Yumshoq litografiya
|
3. Elektrik cho‘ktirish (elektroliz)
Galina Sirlina boshchiligidagi Rossiyadagi olimlar guruhi (MDU) nanotuzilmalar olishning ajoyib usulini ishlab chiqdilar. Bu usul ularni ommaviy ishlab chiqarish imkonini beradi. Bunday konstruksiyalarni xona temperaturasida turli xil metall oksidlar nanokristallarini elektrik cho‘ktirish usuli bilan olinadi. Elektrikcho ‘ktirish bu juda oddiy jarayon: metall oksidlarining elektrolit eritmadagi ionlari elektr toki ta’sirida zaryadlangan elektrodlarga o‘tirib qoladi. O‘tayotgan tok qiymatini o‘zgartirib oksidlar o‘sishini boshqarish va turli shakl hamda tuzilishli nanokristallar olish mumkin. Oksidlar turlari juda ko‘p. Masalan, ruteniy oksididan solishtirma elektrik sig‘imi 100 f/g bo‘lgan kondensatorlar tayyorlash mumkin. Bu oddiy kunduzgi yorug‘lik chiroqlarida ishlatiladigan sig‘imlardan 100000 marta kattadir. t Shunday nanokondensatorlarning bir jo‘madonida to‘plangan elektrik zaryad energiyasi ulkan kemani joyidan qo‘zg‘itish yoki uni chaqmoq urib shikastlash uchun yetarli bo‘lardi. Volfram oksidlaridan elektroliz yordamida nitratlarni juda yaxshi sezuvchi sensorlar (bozorda selitra solinmagan sabzavot va mevalar- , ni oson tanlash mumkin) va elektrokimyoviy energetika qurilmalari tayyorlanadi. Bir elektrodga birin - ketin ikki xil metall oksidlarini o‘tkazib magnitik yozish uchun yoki elektroxrom qurilma (tok ta’sirida rangini o‘zgartiradi) uchun ishlatiladigan bimetall nanokompozitorlar olinadi. Undan tashqari, nanooksidlarni o‘tkazish yo‘li bilan Rossiya olimlari o‘ta yupqa yuqori temperaturali o‘ta o‘tkazuvchan materiallar olishdi. 4. Yumshoq litografiya Oddiy fotografiyadan yarimo‘tkazgich kristali sirtiga iloji boricha ko'p elementlar joylashtirish kerak bo‘lganda foydalansa bo‘ladi. Lekin, uni shunday elementlarni katta yuzalarga, boshqa materiallarga yoki tekis boimagan yuzalarga joylashtirish kerak boiganda umuman ishlatib boimaydi. Nanotuzilmalarni ixtiyoriy sirtiarga joylashtirish “yumshoq litografiya” deb nomlanadi. U taglik sifati va shaklini unchalik tanlamaydi, shuning uchun uni notekis, egiluvchan sirtlarda va hatto hajmiy figuralarda ham qoilash mumkin. Yangi texnologiya imkoniyatlarini namoyish qilish uchun Illinoys universiteti tadqiqotchilari (AQSH) yorugiikka sezgir tranzistorlar matritsasi bilan qoplangan yarim sferik sirtni ko‘rsatdilar. Ular keng burchakli raqamli fotoapparatlarning asosiy elementi boiib xizmat qiladi. Ular quyidagicha tayyorlanadi. Tanlangan yuzaga aluminiy, kremniy va kremniy nitridining yupqa pardasi qoplanadi (o’tqaziladi), keyin yuza qizdiriladi va zondli mikroskopiya usullari bilan oTchamlari 10 nm atrofida boTgan nanotuzilmalar “chiziladi”. Keyin u bilan yumshoq polimer matritsa shtamplanadi va bu matritsa qotishi uchun nurlantiriladi. Ushbu usullar bilan hosil qilingan elementlarning minimal oTchamlari 10 nm ni tashkil qiladi, bu juda zich yozuvni amallaydi, lekin, ishlab chiqarish tezligi va ishonchliligi ancha past. Shunga qaramasdan yumshoq litografiyani katta yutuqlar kutmoqda. |
