O‘q otish tayyorligi darsining tuzilishi. Maktabning o’q otish tiri Reja

Musobaqalar otish sportining vositasi

O‘qning to‘liq gorizontal oralig‘i eng katta bo‘lgan balandlik burchagi eng katta masofa burchagi deb ataladi. Turli xil qurollarning o‘qlari uchun eng katta burchak kattaligi 35°ga teng.

Yuqori burchaklaridan va kichik burchaklardan olingan katta traektoriyalar yoziluvchan deyiladi. Yuqori burchaklardan, eng katta burchaklardan olingan katta traektoriyalar osma (navesnoy) deb ataladi.
Xuddi shu quroldan (bir xil dastlabki tezliklarda) o‘q otish paytida bir xil gorizontal oraliqda ikkita traektoriyani olish mumkin: yoziluvchan va osma. Balandlik turli burchaklarida bir xil gorizontal oraliqlarga ega bo‘lgan traektoriyalar birlashtirilgan deb ataladi.
O‘q otar qurollardan otish paytida faqat yoziluvchan traektoriyalar qo‘llaniladi. Traektoriya qanchalik katta bo‘lsa, katta masofali joyda nishon bir o‘rnatilishi bilan yakson qilish mumkin (o‘q otish natijalariga xatolar kamroq ta‘sir bo‘lishi nishonni joylashtirish aniqlashtirilishida); yoziluvchan traektoriyaning maqsadi shunda.
Traektoriyaning yoziluvchanligi, nishon olish chizig‘idan yuqori bo‘lgan eng katta oshirish bilan tavsiflanadi. Ushbu oraliq uchun traektoriya qanchalik katta bo‘lsa, nishonchizig‘i ustida kamroq ko‘tariladi. Bundan tashqari, traektoriyaning kattaligi tushish burchagi kattaligi bilan baholanishi mumkin: traektoriya qanchalik katta bo‘lsa, tushish burchagi shunchalik kichik bo‘ladi.

Traektoriyaning yoziluvchanligi to‘g‘ridan-to‘g‘ri masofaga otish, ta’sir, yopiq va o‘lik maydonning kattaligiga ta‘sir qiladi.

Traektoriyaning nishondagi chiziqdan yuqoriga ko‘tarilmaydigan zarbasi to‘g‘ridan-to‘g‘ri o‘q otilishi deb ataladi.
To‘g‘ridan-to‘g‘ri o‘q otilishi oralig‘i nishonning balandligi va traektoriyaning kengligiga bog‘liq. Nishonva traektoriya qanchalik baland bo‘lsa, to’g’ridan-to’g’ri o’q otilishi oralig’i shunchalik katta. Shu bilan birga, katta masofada bir nishonga olish moslamasi joylashtirilishi bilan nishonni yakson qilish mumkin.
To‘g‘ridan-to‘g‘ri o‘q otilishi masofasi nishonning balandligini chiziqdan yoki traektoriyaning balandligidan yuqori traektoriyadan yuqori bo‘lgan qiymatlar bilan taqqoslash orqali jadvallar bilan aniqlanishi mumkin.

Xuddi shu quroldan otish paytida, o‘q otish bajarilishining aniqligi va birxilligiga juda ehtiyotkorlik bilan rioya qilinganda, bir qator tasodifiy sabablarga ko‘ra har bir o‘q o‘z traektoriyasini tasvirlaydi va boshqalar bilan mos kelmaydigan o‘zining yiqilish nuqtasiga (uchrashuv nuqtasiga) ega, natijada o‘qlarni tarqalish sodir bo‘ladi.

Deyarli bir xil sharoitda bir xil quroldan otish paytida o‘qlarni tarqalish xodisasi (fenomeni) o‘qlarni tabiiy ravishda tarqalishi yoki traektoriyalarning tarqalishi deb ataladi.
Tabiiy tarqalish natijasida olingan o‘qlarning traektoriyalari yig‘indisi traektoriyalarning yopilishi deb ataladi.