O'quv va kasbiy faoliyat mativatsiyalari

Ayni vaqtda "mustaqil ta'lim olish", "o'zini tarbiyalash", "mustaqil o'qish" tushunchalaridan sinonimlar sinonimlar sifatida foydalanilmoqda. Ayni o'rinda mustaqil o'qish tushunchasini yoritishga xarakat qilamiz.

O'zini o'qitish (avtodidaktika) - bilimlarni o'zlashtirish, tasawurlarni rivojlantirish tushunchalari maxorat va ko'nikmalarni xosil qilish bo'yicha o'quv jarayonlarini sub'ektiv maqsadga muvofiq muntazam, mustaqil hamda avtonom faoliyatnitashkil etish demakdir.

Mustaqil bilim olishda avtonomlik - o'qitish maqsadlari, tamoyillari, mazmun, metodi va vositalarini aniqlash hamda tanlash, ularni qiynalmasdan va tashqi ta'sir yordamisiz amalga oshirish qobilyatidir.

Mustaqillik shaxsning alohida xususiyati, layoqati, faolligi, diqqatini qobiliyati, qo'yilgan maqsadga erishish yo'lida bor kuchini sarf etish kabi xususiyatlar birligi.

Mustaqillik holati namoyo bo'lgan, biroq avtonomlik hususiyati ko'zga tashlanmasa, bu xol mustaqil bilim olishni emas, balki muammoli o'qitishning mavjudligidan dalolat beradi. Demak, avtonolik - mustaqil bilim olishdan farq qiluvchi, moxiyatli belgi xisoblanadi. U o'quv va kasbiy faoliyat mustaqillilikni belgilaydi. Bu sifatlar o'quv pedagogik masalalami turli variantlarini tushunishda va mavjud xolatni tanqidiy baxolshda namoyon bo'ladi. Mustaqil bilim olishning muvaffaqiyatli rivojlanishi ko'p jixatdan o'zini boshqarish qobilyatining rivojlanishi bilan bog'liq.

Mustaqil bilim oishda ditaktik tamoyillar xamda pedagogik texnologiyalar asosiy ro'l o'ynaydi. Mustaqil bilim olayotgan sub'ektning ta'lim jarayonida xech kim o'qishga majbur etmasligi muximdir.

Oliy ta'limning Davlat ta'lim standarti, o'quv fanlari bloklari mazmuniga qo'yiladigan talablarida "Ta'lim va tarbiya jarayonini mustaqil fikrlaydigan qarorlar qabul qilishga qodir, har tomonlama rivqjlangan barkamol shaxsni shakllantirish ga yo'naltirilganligini ta'minlashi lozim" ligiga aloxida axamiyat berilgan. Albatta qo'yilgan ushbu talablar oliy o'quv yurtlarida taTim-tarbiya jarayonini yuqori darajaga ko'tarish o'qitishni yangi metodlar asosida amalga oshirish talabalarda mustaqil fikrlash qobilyatini rivojlantirish, ularda mehnat ko'nikmalarini shakllantirish, kasbga bo'lgan qiziqishni takomillashtiiish, talabalarning kasbis maxorotini shakllantirish va bilim darajasini oshirish kabi faziliyatlarini sifatli darajada bajarishni taqozo etadi.