O’quv yili 2021-2022 Semestr 2-3 ects-kreditlar

13-mavzu. Islom dini tarixi va falsafasi 
Islom dini paydo bo‘lishidagi ijtimoiy sharoit. Islom asoslari. Islomning asosiy 
oqimlari va yo‘nalishlari. Islomning asosiy diniy huquqiy maktablari. Sovet Ittifoqida 
islom diniga munosabat. Dunyo va O‘zbekistonda islom dinining mavqei. Qur’on, sura 
va oyat tushunchalarining ma’nosi, ularning islom madaniyatidagi o‘rni va ahamiyati. 
Usmon mushafi tarixi. Hadis tushunchasining ma’nosi, uning islom dinidagi roli va 
ahamiyati. Hadislarni o‘rganish va tarqalish jarayoni. Hadislarning strukturasi va 
turlari. Hadislarning tasnifi. Buyuk hadisshunoslar hayoti va ijodi. O‘zbekistonda 
xadisshunoslik rivoji. Kalom falsafasi va fiqh. Tasavvuf tushunchasining mazmun-
mohiyati, uning tarixi va asosiy g‘oyalarining tasnifi. Tasavvuf va mistitsizm 
tushunchalarining ta’rifi. Tasavvufda bilish va muhabbat uyg‘unligi. Qur’onning 
tasavvufga oid talqinlari. Tasavvuf tariqatlari. Tasavvuf ta’limotining tanqidi. 
Tasavvufda vahdat-ul vujud va panteizm g‘oyalari. Tasavvuf tariqatlarining rivojlanish 
bosqichlari. Tasavvuf va hozirgi zamon. 
14 mavzu. Islom qadriyatlari 
Islomda inson xuquqlari himoyasi, ijtimoiy tenglik, adolat va tolerantlik 
g‘oyalari. Islomda atrof muhitni muhofaza qilishning ustuvor yo‘nalishlari. Islom 
dinida vatanparvarlik g‘oyalarining targ‘iboti. Islomda nikoh va oilaviy munosabatlar 
talqini, ayolning maqomi. Er-xotinlarning xuquq va majburiyatlari. Islomda ota-
onalarga munosabat va farzand tarbiyasidagi mas’uliyat. Islomda axloqiy qadriyatlar. 
Islomda do‘stlik va o‘zaro yordam. Islomda sog‘lom turmush tarzi targ‘iboti. Islom 
madaniyati tarixi. Islomda fan va ta’lim. Islom va san’at. Islom arxitekturasi 
(Samarkand, Buxoro, Xorazm arxitektura yodgorliklarining qiyosiy tahlili). Islomning 
jahon sivilizatsiyasi rivojidagi o‘rni. 
15-mavzu. Diniy mutaassiblik va dindorlik 
Diniy mutaassiblik (fanatizm)ning paydo bo‘lishi, magik totemizm diniy 
fetishizm va shamanizm. Dindorlikning paydo bo‘lishi va bosqichlari. Diniy 
mutaassiblikning asoslari, manbalari va mohiyati. Diniy mutaassiblik mohiyati. 
Qo‘rquv, savodsizlik va ishonchsizlik diniy mutaassiblik omili. Diniy mutaassiblik 

---

7 
ekstremizmning asosi. Diniy ekstremizmning tarixiy ildizlari va oqimlari. 
Kamikadzening ikkiyoqlama ma’nosi. Diniy hayotning yangi shakllari. Ekumenizm va 
dinlararo muloqot. Diniy fundamentalizmning yo‘nalishlari. Islom va Xristian 
fundamentalizmi. Kvazi-dinlar. O‘zbekistonda diniy ekstremizmning paydo bo‘lishi 
rivojlanish davrlari va unga qarshi kurash vositalari. Rasmiy ruyxatga olingan 
ekstremistik guruxlar va ularning faoliyati oqibatlari. Terrorizm va diniy terrorizm 
tushunchasi, shakllari, sabablari va ularga qarshi kurash mexanizmlari. Kibermakon, 
kiberterrorizm, kiberzo‘ravonlik (cyberbullying), tushunchalarining mohiyati. Xozirgi 
davrda diniy ekstremizm va terrorizmga qarshi kurashda xalkaro kuchlarni 
birlashtirishning ahamiyati. Zamonaviy diniy harakatlar va sektalar faoliyatining 
yo‘nalishlari: Iegovo shohidlari, transsendental meditatsiyaning diniy mohiyati. Shri 
CHinmoya va Nirmala devi ta’limoti. Krinaning xalqaro ong tashkiloti, falungunlar, 
Saibaba ta’limoti. Radjnish xudo hayoti jamiyati. Ivanovchilar, Vissarion ta’limoti, 
Sayentologiya. Zamonaviy ezoterik ta’limotlar. Zamonaviy ezoterizmning rivojlanish 
bosqichlari va ta’limotlarning tasnifi. O‘zbekistondagi yangi diniy tashkilotlar.