O’quv yili uchun ~ 1 ~

2022-2023-O’QUV YILI UCHUN 
~ 50 ~ 
 
Bir mitozdan ikkinchi mitozgacha bo`lgan tayyorlanish davri interfaza deyiladi. Interfaza 
uch davrga bo`linadi:
1) 
G
1
– DNK sinteziga tayyorgarlik davri; 
2) 
S – sintez davri; 
3) 
G
2
– sintezdan keyingi davr; 
Mitoz to`rt bosqichga bo`linadi. Bu bosqichlarda sodir bo`ladigan jarayonlardagi 
xromosoma va DNK soni umumiy qilib 3-jadvalda keltirilgan. 
XROMOSOMA SONINI BILDIRADI: n. 
DNK, XROMATIDALAR SONINI BILDIRADI: c.
 INTERFAZA 
G
1
- SINTEZGA 
TAYYORGARLIK 
2n 2c 
S – SINTEZ 
2n 4c 
G
2
– SINTEZDAN KEYINGI 
2n 4c 
MITOZ 
PROFAZA 
2n 4c 
METAFAZA 
2n 4c 
ANAFAZA (ikki qutbdagi 
jamisi) 
4n 4c 
TELOFAZA (bo`lingandan 
keyin) 
2n 2c 
(4-jadval) 
Telofazaning oxirida sitoplazmaning ikkiga ajralishi (sitokinez) kuzatiladi. Sitokinez : 
Hayvon hujayralarida – sitoplazma va plazmatik membrana o`rtasida botiqlik paydo 
bo`lib, uning asta-sekin torayishi natijasida hujayra teng ikkiga bo`linadi; 
O`simlik hujayralarida – hujayraning o`rtasida sitoplazmatik membrane paydo bo`lib, 
hujayraning chetiga tarqala boshlaydi. Bunda hujayrani teng ikkiga bo`luvchi ko`ndalang 
to`siq paydo bo`ladi; 
Jinsiy usulda ko`payadigan organizmlarda o`ziga xos bo`linish meyoz kuzatiladi. ―Meyoz 
‖ so`zining ma`nosi kamayish degan ma`noni bildiradi. Meyoz natijasida diploid 
to`plamga ega birlamchi jinsiy hujayralardan gaploid to`plamli jinsiy hujayralar hosil 
bo`ladi. Meyoz ketma-ket keladigan ikkita bo`linish bosqichlaridan iborat. Ularni farq 
qilish uchun birinchi bo`linish fazalari oldiga I, ikkinchi bo`linish fazalari oldiga II rim 
raqami qo`yiladi. Bu bosqichlarda sodir bo`ladigan jarayonlardagi xromosoma va DNK 
soni umumiy qilib 4-jadvalda keltirilgan. Meyozning birinchi bo`linishi bilan ikkinchi 
bo`linishi orasidagi holat interkinez deyiladi. Interkinez davrida DNK 
reduplikatsiyalanmaydi. Ko`pincha interkinez holati sodir bo`lmay, telofaza I to`g`ridan-
to`g`ri profaza II ulanib ketishi ham mumkin.

---