Orazm shahar turar-joy binosi

ORAZM SHAHAR TURAR-JOY BINOSI
Xorazm shahar turar-joy binosi
Xorazm shahar turar-joy binosi inshootlarda unchalik katta emas; u loy bo'laklari bilan to'ldirilgan bir xil yog'och ramkadan qurilgan – guvalok. Uy mudofaa funktsiyasidan mahrum: na kuchli devorlar, na minoralar. Rivojlanishning shahar maydoni ham cheklangan, shuning uchun old va samimiy xonalarni ajratish bitta tor hovlida juda o'zboshimchalik bilan amalga oshiriladi. Uy egasining mahoratiga qarab, professional xususiyat yanada aniqroq. Va nihoyat, aynan shu erda, Sharqiy shaharning gavjum rivojlanishi sharoitida, bepul shamollatish, ko'kalamzorlashtirish va suvdan mahrum bo'lgan qishloq joylari sifatida, yozgi turar-joy mikroiqlimini tashkil etish vazifasi ayniqsa dolzarbdir. Ushbu muammoning echimi Xorazm quruvchilarini Markaziy Osiyoning boshqa hududlaridan farqli o'laroq turar-joy binosining o'ziga xos turini yaratishga olib keldi.
O'rta Osiyoda oila yiliga sakkiz oyni havoda o'tkazadi. Qishki yopiq joylar "qora" o'choqlar bilan isitiladi, ba'zida odamlar sandal bilan isinishadi. Xorazmliklarning uyi sovuqqa moslashtirilmagan. Arab xalifasining Volga bolgarlari shohi Ibn Fadlanga yo'llagan elchisi Al-Jurjaniyada (Kunya-Urganch) qishda to'xtab, o'z kundaligida shunday deb yozgan edi: "men qandaydir tarzda hammomdan chiqaman va uyga kirib, soqolimga qaraganimda, u bitta qattiq bo'lak qordan, uni olovga yaqinlashtirguncha. Darhaqiqat, men kun bo'yi uyning o'rtasida edim va unda turk kigizlaridan yasalgan uy bor edi va men o'zimga kiyim va mo'ynadan uy qurdim. Va ba'zida yonoqim yostiqqa yopishib qoldi." ("Ibn Fadlanning Volga tomon sayohati". I. yu. M.-L., 1939, 58-bet).
Ivanlar
Xorazm  va Xiva  turar – joy binolarining me'moriy tuzilishi bitta asosiy g'oya-shamollatishni kuchaytirish, quyoshning haddan tashqari qizib ketishidan himoya qilish bilan bog'liq. Uy qat'iy ravishda dunyo mamlakatlariga yo'naltirilgan, qishki binolar deyarli har qanday yo'nalishda joylashtirilishi mumkin, yozgi ayvonlar esa qat'iy belgilangan tartibda joylashtirilgan. Hona orasidagi hovli deyarli butunlay ayvonlarning soyabonlari bilan soyalanadi, kuchli oldinga ko'tarilgan visorlar bilan. Ivanov turli xil. Shimoliy bitta ustunli, yuqoriga cho'zilgan ulu-Ivan (ong-Ivan) hovli qurilishidan yuqoriga ko'tariladi. Hukmron Shimoliy shamollarga qaragan holda, u qarama-qarshi turgan ters-Ivan o'rtasida hosil bo'lgan bo'shliqqa havo oqimlarini" ushlaydi". Tinch va osoyishta kunlarda va boshqa yo'nalishdagi shamollar bilan Xiva hovlisida turli xil yoritilgan devor va ayvonlar yuzalari o'rtasida konveksiya havo oqimlari paydo bo'ladi. (lat. konvektsiya-olib kelish, olib kelish; harakatlanuvchi muhit tomonidan issiqlikni tashish, masalan, havo, bug ' yoki suyuqlik oqimlari; konvektsiya hodisalariga, masalan, Markaziy isitish). Havo oqimini ushlab turadigan yuqori shamollatish (shamollatish, havo bilan to'yinganlik) tufayli quduq hovlisidan isitiladigan havoning vertikal tortilishi mavjud. Ulu Ivan ortidagi xona ko'pincha ikki qavatli qilib qurilgan. Ba'zan ulu-Ivan Urganch Ivan deb ataladigan narsa bilan to'ldiriladi, unda shamollatish orqali Shift ostidagi bir qator teshiklar orqali amalga oshiriladi.
Yozgi xonaning o'ziga xos sof Xorazm talqinlari orasida hovlini yoritish va shamollatish uchun qo'llab-quvvatlovchi ramkaning ustunlari orasidagi derazalar bilan turar-joy binolarining shiftidan ko'tarilgan bitta tekis tom bilan hovlini to'liq qoplashning aqlli usulini ta'kidlash kerak.
https://alsamarkand.com/jiloy-dom-khorezma/