Orfoepiya va uning qoidalari haqida ma’lumot bering, misollar asosida izohlang

25. Sohaviy terminlar haqida ma’lumot, misollar asosida izohlang
Sohaviy terminlar haqida malumot, misollar asosida ifodalang.
Sohaviy terminlar - bu biror - bir ishda ko'p ishlatiladigan so'zlar .
Misol uchun sportchida quyidagi terminlar ko'p isshlatiladi:

• 
  Yugurish
  
• 
  Presedaniya
  
• 
  Tosh ko'tarish kabilar
  

Dasturchida quyidagi terminlar ko'p ishlatiladi:

• 
  O'zgaruvchan
  
• 
  Kompyuter
  
• 
  Dasturlash tillari
  
• 
  HTML kabilar
  

Sohaviy terminlarga misollar:

1. 
   Ukam sportchi , va u har kuni presedaniya qiladi.
   
2. 
   Men dasturchi bo'lmoqchiman, va hozirgi kunda o'zgaruvchanni o'rganyapman.
   
3. 
   Singlim tikuvchi bo'lmoqchi , shuning uchun chok qilish o'rganyapti.
   
4. 
   Mening do'stim yugurish bo'yicha birinchi o'rinda
   

Sohaviy terminlar va ularning qo‘llanishi
Har bir tilda o‘zining ishlatilishi doirasiga ko‘ra cheklangan, asosan birgina ma’noga ega bo‘lgan, birgina tushunchani ifodalaydigan so‘zlar ham bo‘ladi. Bunday so‘zlar, xususan fan-texnika, san’at, siyosat, til va adabiyot, hunarmandchilik kabi turli sohalarda uchraydi.
Terminlarning muhim xususiyati shundaki, ular ko‘p ma’noli bo‘lmaydi, ko‘chma ma’noda ishlatilishi nihoyatda kam uchraydi. Lekin amaliyotda ba’zi bir terminlar, masalan, hozirgi zamon rus va o‘zbek tillarida operatsiya so‘zi termin sifatida:
1) tibbiyot sohasida yorish, kesish, kesib olib tashlash, yangisini solish va shu yo‘llar bilan kasallikni tuzatish, davolash ma’nosida; 2) harbiy sohada biror vazifa va maqsadni amalga oshirishga qaratilgan urush harakatlari ma’nosida; 3) davlat idoralarida rasmiy muomala (masalan, bank operatsiyasi, pochta operatsiyasi kabi) ma’nolarda qo‘llaniladi.
26. Morfologik va sintaktik me’yorlar
Morfologiya va sintaksisning dialektik birligi, [WPm] ─ gapning minimal qolipi, dialektik munosabatlarning morfologik sathda namoyon bo`lishi, qatorlanish (sintagmatik) tushunchasi, guruhlanish (paradigmatik) va pog`onaviylik (iyerarxik) tushunchalari, birlik va ko‘plik son shakllarining umumiy ma’nolari.

Hammaga ma’lumki, grammatika deganda tor ma`noda morfologiya va sintaksis, keng ma’noda esa tilning barcha qurilish sathlari tushuniladi. Til sathlari deganda fonetika va fonologiya, leksika va semasiologiya, frazeologiya, morfologiya, sintaksis va stilistika tushuniladi. Morfologiya va sintaksis bir-birini taqozo etuvchi sathlar sanaladi. Lisoniy birliklarga zotiy yondashuv morfologiya va sintaksisning dialektik birligi haqida hukm chiqarish imkonini berdi. Morfologiya ─ grammatikaning so`zshakl ma’nosi haqidagi sohasi bo`lsa, sintaksis grammatikaning so`zshakl vazifasi haqidagi sohasi sanaladi. Tilning asosiy ijtimoiy vazifasi aloqa - aralashuv, insonlar orasida fikr almashtirish vositasi bo`lganligi sababli sintaksisning o`rganish manbai bo`lgan gaplarda tilning barcha sathlarining - fonologiya va fonetikaning, leksika va semantikaning, morfemika va morfologiyaning birliklari voqelanadi, yuzaga chiqadi. Bu birliklardan har birini tilshunoslikning alohida-alohida bo`limlari o`rganadi. Lekin sintaksisning o`rganish manbai bo`lgan gaplarda barcha sath birliklarining belgilari jilvalanadi.

Masalan: 1. Kitobni ukamga oldim.
Kitobni ukam uchun oldim.
2. Salima xafa bo`ldi.
Salimaning kapalagi uchdi
kabi hodisalar sintaktik hodisalar  sintaktik sinonimiya deb talqin etiladi. Lekin 1-holatda morfologik birliklarning ma’no va vazifadoshligi, 2 - holatda so`z va ibora ma’nodoshligini kuzatish mumkin. Bunday morfologik hodisalarga sintaktik jihatdan qaraladi va sof sintaktik hodisani o`rganish chetda qoladi.
Yoki: - u/ -yu
-da
lekin / ammo
yoki
Lola keldi -yu, men ketdim.