Organik kimyo Mavzu: Besh a`zoli geterosiklik birikmalar

xmlns:w="urn:schemas-microsoft-com:office:word"
xmlns="http://www.w3.org/TR/REC-html40">
Organik kimyo Mavzu: Besh a`zoli geterosiklik birikmalar

Organik kimyo

Mavzu: Besh a`zoli geterosiklik birikmalar

Reja:
1. Besh a`zoli geterosiklik birikmalar gamologik qatori, izomeriyasi va olinishi

2. Besh a`zoli geterosiklik birikmalar olinishi

3. Besh a`zoli geterosiklik birikmalar xossalari

Besh a'zoli bitta geteroatom tutgan aromatik birikmalar: pirrol, tiofen, furan.

• Besh a'zoli bitta geteroatom tutgan aromatik birikmalar: pirrol, tiofen, furan.
• Geterohalqali birikmalar deb, halqasi uglerod va getero atomdan tashkil topgan birikmalarga aytiladi.
• Tabiatda uchraydigan birikmalar tarkibida asosan geteroatom sifatida kislorod, azot va oltingugurt atomlari ishtirok etadi.
• Geterohalqali birikmalar tarkibida atomlarning umumiy soni uch, to`rt, besh, olti va undan ko`p bo`lishi mumkin. Lekin eng barqaror geterohalqali birikmalar besh va olti a'zoli bo`lib, bular tabiiy birikmalar orasida keng tarqalgan.

Geterohalqali birikmalarni

• Geterohalqali birikmalarni
• 1)atomlarning umumiy soniga;
• 2)geteroatomlar soniga;
• 3)halqalarning soniga qarab sinflashtiriladi. Geterohalqali birikmalarni nomlashda esa halqani tashkil qiluvchi molekula atomlarini nomerlash geteroatomdan boshlanadi.
• Besh a'zoli geterohalqali birikmalar
• Eng muhim besh a'zoli geterohalqali birikmalar furan, tiofen va pirrol bo`lib, bularning molekulasi mos ravishda halqada kislorod, oltingugurt va azot atomiga ega:

• Bu birikmalarni tuzilishi bir-biriga yaqinligini ko`rsatib turibdi. Haqiqatdan ham Yu.K.Yur'ev ularni bir-biriga aylanishi mumkinligini ko`rsat-gan. Buning uchun u furan buqlarini vodorod sul'fid yoki ammiak bilan aralashmasini Al2O3 dan 400-450oC da o`tkazib tiofen yoki pirrol hosil bo`lishini ko`rsatgan:

• Furan, tiofen va pirrolning qo`sh boqlari elektronlari geteroatomlarning p-elektronlari bilan ta'sirlashib, yagona -elektronlar siste-masini hosil qiladi. Natijada bu modda-larga aromatik xususiyatni namoyon qiladi. Shuning uchun ular elektrofil o`rin olish reaksiyalariga oson kirishib (nitrolash, galo-genlash va sul'folash) tegishli hosilalarni beradi:

Etiboringiz uchun raxmat!
http://fayllar.org