Geterolitik mexanizmda reaksion moddalarning biridagi elektron jufti buzilmasdan reaksiya mahsuloti molekulasiga o‘tadi. Ionlarning zaryadiga ko‘ra, geterolitik reaksiyalar ikki xil bo‘ladi: Geterolitik mexanizmda reaksion moddalarning biridagi elektron jufti buzilmasdan reaksiya mahsuloti molekulasiga o‘tadi. Ionlarning zaryadiga ko‘ra, geterolitik reaksiyalar ikki xil bo‘ladi: - 1. Agar reaksiyani boshlovchi reagent manfiy zaryadli bo‘lsa, bunday reagentlar nukleofil zarrachalar deb ataladi va jarayon nukleofil o‘rin olish reaksiyasi deyiladi (SN):
Aksincha, ayrim reagentlar elektron zichligining kamligi bilan belgilanadi {kationlar — +NO2, [C6H5—N+ º N], yoki elektron bulut zichligi quyi molekulalar SO3 , BF3 } va ular substratning elektron zichligi katta bo‘lgan markazlari bilan reaksiyaga kirishadi. Bunday reaksiyaga elektrofil o‘rin olish reaksiyasi deyiladi (SE): - Aksincha, ayrim reagentlar elektron zichligining kamligi bilan belgilanadi {kationlar — +NO2, [C6H5—N+ º N], yoki elektron bulut zichligi quyi molekulalar SO3 , BF3 } va ular substratning elektron zichligi katta bo‘lgan markazlari bilan reaksiyaga kirishadi. Bunday reaksiyaga elektrofil o‘rin olish reaksiyasi deyiladi (SE):
- Birikish reaksiyalari
- Qo‘shbog‘ tutgan, to‘yinmagan organik moddalar tarkibidagi p- bog‘ning uzilishi hisobidan atom yoki molekulalarning kiritilishiga birikish reaksiyalari deyiladi. Organik kimyo kursidan birikish reaksiyalariga ko‘p misollar keltirish mumkin:
- Gidrogenlash — vodorodning katalitik birikishi:
Gidratlanish — suvning birikishi: - Gidratlanish — suvning birikishi:
- Gidrogalogenlash — galogenvodorodning birikishi:
To‘yinmagan uglevodorodlarda uglerod atomlari soni ikkidan ortiq va qo‘shbog‘ga nisbatan nosimmetrik tuzilishli bo‘lsa, vodorod atomi eng ko‘p gidrogenlangan C atomiga galogenlar yoki suv molekulasining gidroksili kam vodorod tutgan C atomiga birikadi. Bu qoida Markovnikov qoidasi deb yuritiladi - To‘yinmagan uglevodorodlarda uglerod atomlari soni ikkidan ortiq va qo‘shbog‘ga nisbatan nosimmetrik tuzilishli bo‘lsa, vodorod atomi eng ko‘p gidrogenlangan C atomiga galogenlar yoki suv molekulasining gidroksili kam vodorod tutgan C atomiga birikadi. Bu qoida Markovnikov qoidasi deb yuritiladi
- Galogenlash reaksiyalari — galogenlarning birikishi;
Do'stlaringiz bilan baham: |