Organik kimyodan mustaqil ta`lim uchun dasturlashtirilgan topshiriqlar yaratish texnologiyasi

 
46 
 
S u l f o l a s h r e a k s i ya s i . A r o m a t i k u g l e v o d o r o d l a r g a m a s s a
u l u s h i 6 5 % d a n yu q o r i b o ‟ l g a n s u l f a t k i s l o t a b i l a n t a ‟ s i r
etilganda tegishli sulfokislotalar hosil bo ‟ladi:
Y u q o r i d a g i u c h t a r e a k s i ya a r o m a t i k u g l e v o d o r o d l a r n i n g
q o l g a n s i n f b i r i k m a l a r i d a n f a r q l a y d i .
O k s i d l a n i s h r e a k s i y a s i . B e n z o l h a l q a s i o k s i d l o v c h i l a r
ta ‟si riga o ‟ta chida mli . Oddi y sharoitda benzolga
k a l i y p e r m a n g a n a t , v o d o r o d p e r o k s i d , x r o m a r a l a s h m a s i k a b i
oksidlovchilar ta‟si r et ma yd i. Benzol katalizato r ishtirokida 
y u q o r i h a r o r a t d a h a v o k i s l o r o d i b i l a n o k s i d l a n g a n d a m a l e i n
a n g i d i r i d i n i h o s i l q i l a d i :
B e n z o l n i n g g o mo l o g l a r i o s o n o k s i d l a n a d i l a r . M a s a l a n ,
toluol kali y p ermanganatning suvdagi erit ma si bilan qo ‟shib 
q i z d i r i l g a n d a b e n z o y k i s l o t a h o s i l q i l a d i :
Agar benzol halqasida normal tuzilishga ega bo ‟lg an uzun 
radikal bo ‟lsa , bunda y moddani oksidlash nati jasid a oxirgi 
ma hsulot si fatida faqat benzo y kislota hosil bo ‟ladi:
SO
3
H
H
2
SO
4
+ H
2
O
SO
3
H
H
2
SO
4
+ H
2
O
9[O]; 450-500
0
C
V
2
O
5
CH – C
CH – C
O
O
O
+ 2CO
2
+ 2H
2
O
9[O]; 450-500
0
C
V
2
O
5
CH – C
CH – C
O
O
O
9[O]; 450-500
0
C
V
2
O
5
CH – C
CH – C
O
O
O
+ 2CO
2
+ 2H
2
O
CH
3
+ 2 KMnO
4
COOK
+ 2 MnO
2
+ KOH + H
2
O
CH
3
+ 2 KMnO
4
COOK
+ 2 MnO
2
+ KOH + H
2
O
CH
2
CH
2
R
COOH
+ RCOOH + H
2
O
5[O]
CH
2
CH
2
R
COOH
+ RCOOH + H
2
O
5[O]

---