Organik kimyoni endi boshlaganlar uchun maslahatlar

Alkenlar, alkadiyenlar va alkinlar vodorod bilan to`yinmagan bog`lari hisobiga reaksiyaga kirishadi:
CH₃-CH=CH₂+H₂→CH₃-CH₂-CH₃
CH₂=C=CH₂ + 2H₂→CH₃ – CH₂ – CH₃
CH≡CH + 2H₂→C₂H₆


Aromatik uglevodorodlarda: Benzol va uning gomologlari gidrogenlani siklogeksan va uning gomologlarini hosil qiladi.



40 | Uglevodorodlarning 6 ta sinfiga galogenlar ta`siri
Alkanlarda: Metan bilan xlor yorug`lik ta`sirida reaksiyaga kirishib, metandagi vodorod atomlari birin-ketin xlor atomlari bilan o`rin almashadi.
CH₄+Cl₂→CH₃Cl+HCl CH₃Cl – metil xlorid
CH₃Cl+Cl₂→CH₂Cl₂+HCl CH₂Cl₂ – metilen xlorid
CH₂Cl₂+Cl₂→CHCl₃+HCl CHCl₃ – xloroform
CHCl₃+Cl₂→CCl₄+HCl CCl₄ – uglerod xlorid

Agar CH₄ va Cl₂ aralashmasi quyosh nuri ta`sirida portlaydi, natijada HCl va C hosil bo`ladi:

CH₄+2Cl₂=4HCl+C

Tarmoqlangan uglevodorodlarni galogenlashda, asosan, uchlamchi uglerod atomlaridagi, keyin ikkilamchi uglerod atomlaridagi va oxiri birlamchi uglerod atomlaridagi vodorod o`z o`rnini galogenga beradi.

Sikloalkanlarda: Sikloalkanlardan faqat siklopropan va siklobutan halqaning uzilishi(alkenlarga o`xshab birikish xos) hisobiga reaksiyasiga kirishadi, qolganlarining xususiyatlari alkanlarnikiga o`xshash o`rin olish reaksiyasiga ega.

+Br₂→Br-CH₂-CH₂-CH₂-Br

+Br₂→Br-CH₂-CH₂-CH₂-CH₂-Br


+Br₂→ Br +HBr
C₅H₁₀ +Br₂→C₅H₉Br + HBr


Alkenlarda: Alkenlar qo`shbog`ning uzilishi hisobiga galogenlash reaksiyasiga ham kirishadi. Masalan, etilenga bromli suv ta`sir ettirilsa, etilen bromli suvni rangsizlantiradi. Reaksiya mahsuloti sifatida alkanlarning dibromli birikmalalari hosil bo`ladi:
CH₂=CH₂+Br₂→CH₂Br-CH₂Br