Organik sintezning xom ashyosi va tipik kimyoviy texnologik jarayenlar


Download 119.84 Kb.
bet4/9
Sana09.10.2023
Hajmi119.84 Kb.
#1695750
1   2   3   4   5   6   7   8   9
Bog'liq
Organik sintezning xom ashyosi va tipik kimyoviy texnologik jarayenlar

12.3 Kaprolaktam ishlab chikarish.
Kaprolaktam (ξ-aminokpron kislota laktami) asosan benzolni gidrogenlab olinadi. Gidrogenlash alyuminiy oksidiga kushilgan nikel katalizatori ishtirokida, 0,1 MPa bosimda , 160-2000С da, ortikcha vodorod ishtirokida, gaz fazada olib boriladi yoki suyuk fazada 250-2800С da, 0.35MPa bosimda platina katalizatori bilan tulgazilgan kolonna tipidagi reaktorda gidrogenlanadi. Keyingisida olingan siklogeksan kata unum bilan chikadi (siklo geksanning q. T 810С), unumdorlik 120ming t/yilga teng : С6Н6+3Н2→ С6Н12.
Ikkinchi boskichda kobalt stearati yoki naftenatidan iborat katalizator ishtirokida 0,2 MPa bosimda 180-2000С da siklogeksan xavo kislorodi bilan suyuk fazada oksidlantiriladi. Oksidlash, siklogeksanolga aylanishi 8-10% dan oshmasligi uchun juda oxistalik bilan loib boriladi. Rektifikatsiyalab xaydashdan kolgan koldik reaksiyaga kirishgan siglogeksanga xisoblanganda 80% siklogeksanol (q. T =1600С) va 20% siklogeksanon (q. T =1550С) aralashmasidan iborat buladi. Sungra aralashma Yana rektifikatsiyalanib ajratiladi. Uchinchi boskichda siklogeksanoldan 4500 Сda ruxlangan temir katalizatori yuzasida vodorodni ajratib olish orkali oksidlab, siklogeksanon olinadi

C6H11OH → C6H11O + H2


Siklogeksanol Siklogeksanon

4500С gacha kizdirilgan siklogeksanol buglarli ichi katalizator bilan tulgazilgan kuvursimon kontakt apparatiga kiritiladi u yokilgi gazi bilan kizdiriladi. Reaksiya natijasida olingan vodorod tozalanib sintezning birinchi boskichida ishlatiladi.


Siklogeksanon rektifikatsiyalanib , reaksiyaga kirishmay kolgan siklogeksanoldan ajratib olinadi. Unumi 93%. Turtinchi boskichda siklogeksanonga gidroksilamin ( NН2ОH) ta’sir ettirib uning oksimi олинади:
C6H11O+ NН2ОH → C6H11N-OH+Н2О
Siklogeksanonning oksimi
Gidroksilanmin esa uning tuziga ammiak ta’sir ettirib olinadi:
2NН2ОH·H2SO4+2NH3→(NH4)2SO4+2NН2ОH
Gidroksilamin sulfatning suvdagi eritmasiga ammiak va siklogeksanon kushib, 900С gacha kizdiriladi. Oksim moysimon kava t xosil kilib ajraladi (unumi 93%), suv bilan yuviladi va sintezning beshinchi boskichi uchun ishlatiladi. Beshinchi boskichida oksimga 20% li oleum ( ) ta’sir ettiriladi, natijada Begman buyicha gruppalanish borib kaprolaktamga aylanadi :
C6H11N-OH → С6Н10СОNH
Пулат реакторда харорати 1000С булганда олеумга оксим кушилади ва змеевикларда (бурама сипиральсимон найча ) сув билан совутилади. Хосил булган лактам эритмаси сувга куйилади ва аммиак билан нейтралланади. Суюкланган капролактам ажратилади ва икки марта вакуумда хайдаб олинади ( қ. Т 68-690С).
Бензолдан капролактам ишлаб чиқариш схемаси …расмда берилган. Биринчи пағонали оксидлаш реакторига 1 циклогексанон ва аммоний сульфатнинг сувдаги эритмасига гидроксиламин сульфатнинг эритмаси қўшилган аралашма иккинчи поғонали оксидлашдан сеператор 2 орқали келиб қуйилади. Реакция махсулотлари 3- сеператорга тушиб икки қаватга: сувли аммоний сульфат ва органик қават оксидининг циклогексанондаги эритмасига ажралади. Органик қавати иккинчи пағонали оксидлаш реакторига 4 келади, бу ерга тоза гидроксиланин сульфатнинг эритмаси ва аммиакли сув қўшилади. Реаксион аралашма 2- сепараторга юборилади, у ерда сувли-сульфатли қаватга(реакцияга киришмай қолган гидроксиламин ва хом циклогексанонокси сақлайди) ажралади.
Сувли қават 1-реакторга берилади, циклогексаноноксим эса қайтагуруҳланиш учун 5- реакторга ўтади. Аралашмани совитиш учун 6-совутгич орқали ўтади, олеум айланиб турувчи совуқ аралашмага юборилади. 5-реактордан қайта гурухланган махсулот 7- нейтраллагичга келади, у ерга аммиакли сув юборилади. Нейтралланган махсулот сепараторга 8 тушади, бу ерда аммоний сульфатнинг сувли эритмаси “лактам мойидан” ажралади. Лактам мойи 60-65 % (масса бўйича) капролактам, 30-35% (масса бўйича) сув ва аммоний сульфат ҳамда қўшимча маҳсулотлар сақлайди. Биринчи поғонада капролактам трихлорэтилен билан 9- экстракторда мойдан ажратиб олинади. Олинган экстракт реэкстракторга 10 тушади, у ерда капролактам сувда эрийди ва трихлорэтилен қаватдан ажралади, у қўшимчалар сақлайди. Капролактамнинг сувдаги эритмаси реэкс-тракторнинг юқори қисмидан тозалаш бўлимига 11 юборилади. (тозалашнинг иккинчи босқичи). Бу ерда у ион алмашиш смоласи ёрдамида тозаланади ва катализатор таъсирида гидрогенланади. Капролактамнинг тозаланган эритмаси буғлантирилиб вакуумда ректификацияланади.
Циклогексан бўйича капролактамнинг унуми 90-95 % . капролактам ишлаб чиқаришнинг ҳозирги замон қудратли қурилмалари йилига 90 дан 130 минг тоннагача ишлаб чикармокда. Унумдорилиги 50 минг т/йилга тенг. Капролактам фенолни платина катализатори ёрдамида оксидлаб хам олинади. Аммо бу куп боскичли (6 боскич) ва иктисодий жихатдан фойдали эмас. Аммо якинда венгер олмлари капролактам олиш учун фенолнинг бир боскичли гидратланиш усулини кашф этиб ишлаб чикаришга жорий килдилар.



Download 119.84 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling