O‟rganish usullari reja: Anatomiyani tekshirish usullari


dastur oqsillar sintizi va hujayraning ko‟payishiga yo‟naltirilgan


Download 1.25 Mb.
Pdf ko'rish
bet3/138
Sana08.01.2022
Hajmi1.25 Mb.
#236054
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   138
Bog'liq
bolalar anatomiyasi va fiziologiyasi asoslari fanini organish usullari

dastur oqsillar sintizi va hujayraning ko‟payishiga yo‟naltirilgan

1

                                                           



1

Adolf Faller., Michael Schuenke-The Human Body - “An Introduction to Structure and Function” 

ThiemeStuttgart · New Yorkhttp: //www.bestmedbook.com/2004      6- bet mazmun va moxiyatidan 

foydalanildi 


 

Fiziolog kuzatish bilangina qanoatlanib qola olmaydi, chunki kuzatish  organizmda nima 

rо‗y  berdi  degan  savolga  javob  beradi.  Fiziologik  eksperiment  shakllari  turlicha.  Masalan, 

organizm  funksiyalariga  tashqi  ta‘sirni  о‗rganish,  organizmda  biron  organni  funksiyasi  yoki 

axamiyatink aniklash, organ faoliyatini nerv tizimi faoliyatiga ta‘sirni bilish organlarni qon bilan 

ta‘minlanishini о‗rganish va boshqalar о‗rganiladi. 

Gavdaning  ichkarisida  joylashgan  va  ba‘zi  organlar  faoliyatini  о‗rgaiish  uchun  fistula 

usuli  kо‗llaniladi.  Organlar  funksiyalarini  tekshirish  uchun  qо‗llaniladigan  boyagi  uslublarning 

kо‗pchiligi organizmni yorish yoki xirurgik operatsiya etishni talab etadi. Bu metodikalar о‗tkir 

va  xronik  tajribalarda  tatbiq  etiladi.  О‗tkir  usulda  xayvonga  narkoz  berib  yoki  boshqa  usulda 

harakatsiz  qilib  qо‗yib,  organlarning  funksiyasi  о‗rganiladi,  xronik  tajribalarda  fiziologlar 

hayvonni har xil xirurgik operatsiya kilib, u tuzalgandan keyin tekshira boshlashadi. 

Operatsiya  kilingan  xayvonni  bir  necha  hafta,  oy  va  yillab  kuzatsa  bо‗ladi.  Keyingi 

yillarda  fiziolog  va  mediklar  fizika,  radiotexnika,  elektronika  kibernetikaning  zamonaviy 

yutuqlaridan  foydalanmokdalar.  Kasal  va  soglom  odamni  funksiyalarini  о‗rganishii  yangi 

usullari  ishlab  chiqilmoqda.  Masalan,  turli  organlarga  elektrodlar  qо‗yib  va  elektr  о‗lchash 

asboblarini  tatbiq  etib,  organlarda  sodir  bо‗ladigan  elektr  xodisalari  о‗rganilmoqda.  3. 

Anatomiya fani rivojlanishining kisqacha tarixi. 

Odam  va  hayvonlar  tanasining  tuzilishi  haqidagi  ba‘zi  oddiy  tasavvurlar  qadimdan 

ma‘lum  bо‗lib  kelgan.  Anatomiya  fan  sifatida  eramizdan  ilgari  V  asrdan  ma‘lum.  Odam 

tanasining tuzilishiga oid kо‗p ma‘lumotlar qadimgi Gretsiyada eramizdan avvalgi IV-V asrlarda 

tabiblar,  faylasuflar  tomonidan  tо‗plangan.  Qadimgi  Gretsiyada  yashagan  mashhur  olimlar 

Gippokrat. Aristotel, Gerofil, Erazistrat va boshkalar odam tanasini har tomonlamz о‗rganib kо‗p 

ma‘lumotlar tо‗plaganlar. 

О‗rta  asr  boshlarida  yashagan  atoqli  olim  Abu  Ali  ibn  Sino  anatomiya  fanini 

rivojlanishiga  katta  hissa  qо‗shgan.  Rus  olimlaridan  A.P.Protasov,  S.G.  Zibelin, 

A.M.Shumlyanskiy, P.A. Zagorskiy, N.I. Pirogov, P.F. Lesgaft, V.P. Vorobyev, V.N. 7'onkov va 

b. anatomiya faiini rivojlanishiga katta xissa kо‗shganlar. 

Yuqorida  qayd  etilgan    olimlar    qatorida    О‗zbekiston    olimlari    ham  anatomiya  fanini 

о‗rgnishga munosib xissallarini qо‗shdilar. 

О‗zbekiston  olimlaridan  A.Zufarov,  S.N.Kasatkin  hazm  tizimini,  P.O.Isayev  qon 

tomirlarni,  YE.N.Melman,  R.E.Xudoyberdiyev,  S.A.  Dolimovlar  limfa  tizimini,  M.R.  Salin, 

Y.M.  Borodin  nerv  tizimini,  N.Q.  Axmedov,  X.Z.Zoxidovlar  nerv  tizimining  embriologik 

taraqqiyotini  о‗rgaidilar.  О‗zbek  olimlari  tomonidan  о‗zbek  tilida  darsliklar,  anatomik  atlas 

yaratildi.  


Download 1.25 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   138




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling