O‟rganish usullari reja: Anatomiyani tekshirish usullari
dastur oqsillar sintizi va hujayraning ko‟payishiga yo‟naltirilgan
Download 1.25 Mb. Pdf ko'rish
|
bolalar anatomiyasi va fiziologiyasi asoslari fanini organish usullari
- Bu sahifa navigatsiya:
- ThiemeStuttgart · New Yorkhttp: //www.bestmedbook.com/2004 6- bet mazmun va moxiyatidan foydalanildi
dastur oqsillar sintizi va hujayraning ko‟payishiga yo‟naltirilgan
1 .
1 Adolf Faller., Michael Schuenke-The Human Body - “An Introduction to Structure and Function” ThiemeStuttgart · New Yorkhttp: //www.bestmedbook.com/2004 6- bet mazmun va moxiyatidan foydalanildi Fiziolog kuzatish bilangina qanoatlanib qola olmaydi, chunki kuzatish organizmda nima rо‗y berdi degan savolga javob beradi. Fiziologik eksperiment shakllari turlicha. Masalan, organizm funksiyalariga tashqi ta‘sirni о‗rganish, organizmda biron organni funksiyasi yoki axamiyatink aniklash, organ faoliyatini nerv tizimi faoliyatiga ta‘sirni bilish organlarni qon bilan ta‘minlanishini о‗rganish va boshqalar о‗rganiladi. Gavdaning ichkarisida joylashgan va ba‘zi organlar faoliyatini о‗rgaiish uchun fistula usuli kо‗llaniladi. Organlar funksiyalarini tekshirish uchun qо‗llaniladigan boyagi uslublarning kо‗pchiligi organizmni yorish yoki xirurgik operatsiya etishni talab etadi. Bu metodikalar о‗tkir va xronik tajribalarda tatbiq etiladi. О‗tkir usulda xayvonga narkoz berib yoki boshqa usulda harakatsiz qilib qо‗yib, organlarning funksiyasi о‗rganiladi, xronik tajribalarda fiziologlar hayvonni har xil xirurgik operatsiya kilib, u tuzalgandan keyin tekshira boshlashadi. Operatsiya kilingan xayvonni bir necha hafta, oy va yillab kuzatsa bо‗ladi. Keyingi yillarda fiziolog va mediklar fizika, radiotexnika, elektronika kibernetikaning zamonaviy yutuqlaridan foydalanmokdalar. Kasal va soglom odamni funksiyalarini о‗rganishii yangi usullari ishlab chiqilmoqda. Masalan, turli organlarga elektrodlar qо‗yib va elektr о‗lchash asboblarini tatbiq etib, organlarda sodir bо‗ladigan elektr xodisalari о‗rganilmoqda. 3. Anatomiya fani rivojlanishining kisqacha tarixi. Odam va hayvonlar tanasining tuzilishi haqidagi ba‘zi oddiy tasavvurlar qadimdan ma‘lum bо‗lib kelgan. Anatomiya fan sifatida eramizdan ilgari V asrdan ma‘lum. Odam tanasining tuzilishiga oid kо‗p ma‘lumotlar qadimgi Gretsiyada eramizdan avvalgi IV-V asrlarda tabiblar, faylasuflar tomonidan tо‗plangan. Qadimgi Gretsiyada yashagan mashhur olimlar Gippokrat. Aristotel, Gerofil, Erazistrat va boshkalar odam tanasini har tomonlamz о‗rganib kо‗p ma‘lumotlar tо‗plaganlar. О‗rta asr boshlarida yashagan atoqli olim Abu Ali ibn Sino anatomiya fanini rivojlanishiga katta hissa qо‗shgan. Rus olimlaridan A.P.Protasov, S.G. Zibelin, A.M.Shumlyanskiy, P.A. Zagorskiy, N.I. Pirogov, P.F. Lesgaft, V.P. Vorobyev, V.N. 7'onkov va b. anatomiya faiini rivojlanishiga katta xissa kо‗shganlar. Yuqorida qayd etilgan olimlar qatorida О‗zbekiston olimlari ham anatomiya fanini о‗rgnishga munosib xissallarini qо‗shdilar. О‗zbekiston olimlaridan A.Zufarov, S.N.Kasatkin hazm tizimini, P.O.Isayev qon tomirlarni, YE.N.Melman, R.E.Xudoyberdiyev, S.A. Dolimovlar limfa tizimini, M.R. Salin, Y.M. Borodin nerv tizimini, N.Q. Axmedov, X.Z.Zoxidovlar nerv tizimining embriologik taraqqiyotini о‗rgaidilar. О‗zbek olimlari tomonidan о‗zbek tilida darsliklar, anatomik atlas yaratildi.
Download 1.25 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling