Oriental Renaissance: innovative, educational, natural and social sciences volume 1

ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODLAR 
Tadqiqot jarayonida ilmiy bilishning obyektivlik usulidan foydalanildi. Xitoy 
ierogliflari haqida umumiy ma’lumot ta’lim yo‘nalishiga ta’siri obyektiv ochib berildi. 
Xitoy ierogliflarining shakllanish davri tarix nuqatayi-nazaridan tahlil etildi. 
Bekmurotov I. N ., Xitoy yozuvi (iyerogliflari) haqida va J.T. Ziyamuhammedov, 
M.A.Turatova- “Xitoy Tili” nomli kitoblari mantiqiy izchillik va asosiy manba 
sifatida tadqiq qilindi.

---

Oriental Renaissance: innovative, 
educational, natural and social sciences
 
 
VOLUME 1 | ISSUE 1 
ISSN 2181-1784
 
20 
w
www.oriens.uz
2021
 February 
 
 
MUHOKAMA VA NATIJALAR 
Tarixdan hammamizga maʼlumki Xitoyning ierogliflari soni 80 mingdan 
ziyod deyiladi ayrim bitiklarda, ayrimlarida esa undan kam. Qadimgi Xitoy 
ierogliflari hozirgi zamon shakllangan ierogliflariga qaraganda juda ham qiyin va bir 
qarashda anglab bo’lmaydigan ierogliflar sirasiga kiradi.Xitoy ierogliflari chapdan 
oʻngga tepadan pastga qarab yoziladi. Xitoy ierogliflari hozirgi paytda ham o’zining 
darajasini yo’qotmay kelmoqda. Ko’pchilik olimlar fikricha, hozirgi Xitoy 
ierogliflarini o’rganish juda ham oson deyiladi sababi esa davrlar oʻtishi mobaynida 
eski ierogliflarning shakllanishidir. Hozirgi davrda biz Xitoy ierogliflarini qariyb 6 
yoki 7 mingga yaqinini o’rganamiz va shular orqali gaplashamiz. Xitoy ierogliflari 2 
xil ya’ni bular; piktogrammalar va ideogrammalarga bo’linadi. Piktogrammalar 
nafaqat qadimgi Xitoy ierogliflarida balki hozirgi zamon shakllangan ierogliflarida 
ham bir xil qo’llaniladi. Piktogrammalar paydo bo’lishi tasvirli yozuvning bosqich-
ma bosqich rivojlanishi bilan bogʻliqdir. Xitoy ierogliflari tarixi “Piktogramma”larga 
borib taqaladi. Piktogramma – bu biror narsa yoki hodisa ifodalangan belgili surat. 
Hozirgi kunga kelib bunday yozuv faqat 3400 yillik tarixga ega toshbaqa kosalarida 
saqlanib qolgan. Bundan shu ma’lum bo’ladiki, o’sha paytlardayoq ma’lum 
me’yorlarga asoslangan yozuv mavjud bo’lgan. Piktogrammalar to hozirgi davrga 
qadar o’zgarib, yozuv belgilariga aylangan. Toshbaqa kosalariga yozilgan yozuvlar 
davridan to hozirgi zamonaviy yozuvlarga qadar 10 xil yozuv turi mavjud bo’lgan. 
Ulardan asosiylari 5 ta, bu usullar ham 2 ga bo’linadi va 3 tasi hozirda ham 
qo’llaniladi. 2 tasi qadimiy yozuv hisoblanib, ularni faqatgina kalligrafiya san’atida 
uchratish mumkin.Piktogrammalar hozirgi inson kundalik faoliyatida ko’p 
foydalaniladigan narsa va buyumlarni ifodalash uchun keng foydalaniladi. 
Piktogrammalar bilamizki, nafaqat inson hayoti balki koinot, o’simlik va hayvonot 
ga , mehnat buyumlariga kundalik hayotga oid predmetlarni ifodalaydi. Masalan: 
Rasmda ko’rsatilgandek bularning barchasi piktogrammalar deymiz. Piktogrammalar 
asosan toshlar, metallar, bambuk poyalari, turli xil idish kabilarga tushirib o’yib 
yozilgan ulardan ko’rishimiz mumkin 山(shān) togʻ. 

---