Oriential Universiteti Iqtisodiyot fakulteti 2 kurs sirtqi talabasi Mavzu: Islom moliyasining Evolutsiyasi REJA: Islom iqtisodiyotining mohiyati ma’naviy mas’ul bozor iqtisodiyoti tizimini yaratishdan iborat. Uning o‘ziga xos jihatlaridan biri shaxsning va jamiyatning maishatini emas, balki haqiqiy ehtiyojlarini qondirishdir. - Islom iqtisodiyotining mohiyati ma’naviy mas’ul bozor iqtisodiyoti tizimini yaratishdan iborat. Uning o‘ziga xos jihatlaridan biri shaxsning va jamiyatning maishatini emas, balki haqiqiy ehtiyojlarini qondirishdir.
Islom iqtisodiyoti modeli boyliklarning jamiyat ichida adolatli taqsimlanishiga alohida e’tibor qaratadi, busiz ijtimoiy barkamollik (uyg‘unlik) va iqtisodiy o‘sishni ta’minlash mumkin emas, deb hisoblaydi. - Islom iqtisodiyoti modeli boyliklarning jamiyat ichida adolatli taqsimlanishiga alohida e’tibor qaratadi, busiz ijtimoiy barkamollik (uyg‘unlik) va iqtisodiy o‘sishni ta’minlash mumkin emas, deb hisoblaydi.
Islom iqtisodiyotining asosiy qadriyatlariga quyidagilarni kiritish mumkin: - 1 Islom ma’naviy qadriyatlariga asoslangan iqtisodiy farovonlik;
- 2 Teng huquqlilik va xavf-xatarlarni taqsimlash;
- 3 Odob-axloq qoidalariga rioya qilish va diniy bag‘rikenglik.
- Islom moliyasi tizimi — bu pul mablag‘laridan foydalanish va taqsimlash jarayonida Islom huquqi qoidalariga mos keluvchi iqtisodiy munosabatlarni o‘z ichiga oladigan Islom ekotizimining bir qismidir.
Masalan, Islom dinida qarz berish yoki olish evaziga foyda ko‘rish taqiqlangan, barcha moliyaviy jarayonlar esa haqiqiy iqtisodiy faoliyatga asoslangan bo‘lishi kerak. Odamga zarar yetkazishi mumkin bo‘lgan sohalarni moliyalashtirishga ruxsat berilmaydi — masalan, qimor o‘yinlari, alkogol, tamaki mahsulotlari va boshqalar. - Masalan, Islom dinida qarz berish yoki olish evaziga foyda ko‘rish taqiqlangan, barcha moliyaviy jarayonlar esa haqiqiy iqtisodiy faoliyatga asoslangan bo‘lishi kerak. Odamga zarar yetkazishi mumkin bo‘lgan sohalarni moliyalashtirishga ruxsat berilmaydi — masalan, qimor o‘yinlari, alkogol, tamaki mahsulotlari va boshqalar.
MUROBAHA - Bu tovar narxiga ustama qo‘yiladigan va qo‘yilmaydigan halol muddatli to‘lov. Bunda Islom banklari mahsulot va xizmatlarni xarid qilish va keyin ularni muddatli to‘lovga sotish bilan shug‘ullanadi.
MUSHORAKA - Bitta g‘oya yoki ishni birgalikda moliyalashtirish. Jismoniy shaxslar va korxonalarning ishtirok etishiga ruxsat beriladi. An’anaviy iqtisodiyotda ushbu sxemani hissali moliyalashtirish deb atashadi.
MUZORABA - Sarmoyador o‘z mablag‘ini kelgusida biznesni rivojlantirishga sarflanishi uchun moliyaviy tashkilotga beradi. Foydani taqsimlash shartlari oldindan kelishib olinadi.
TAKAFUL - Albatta, buni men mamnuniyat bilan eʼlon qilaman. O‘zbekiston bozorida “takaful” sug‘urtasi ishga tushganiga 7-8 oy bo‘ldi. APEX Insurance kompaniyasi “takaful”, yaʼni islomiy sug‘urta xizmatini ko‘rsatishni yo‘lga qo‘ygan. Mazkur sug‘urtaning afzalligi – bu halol sug‘urta mahsuloti hisoblanadi
TAKAFUL - Yaʼni, o‘zaro yordam va ixtiyoriy badal anʼanalari asosiga qurilgan xizmat turi hisoblanadi. Bunda “takaful” ishtirokchilari fondi tuziladi va shu fondga “takaful” orqali sug‘urta qilaman degan ishtirokchilar o‘z mablag‘larini to‘ldirishadi hamda shu davr mobaynida kimdadur sug‘urta holati bo‘lsa.
Barcha ishtirokchilar roziligida sug‘urta to‘lab beriladi. Keyinchalik, moliya yili yakunida qolgan mablag‘larni operator va ishtirokchilar asosida bo‘linadi va qolgan qismi hayriyaga yo‘naltiriladi. Takaful umumiy mas‘uliyat, birodarlik, hamjihatlik va o‘zaro hamkorlik asosida boshqariladi. - Barcha ishtirokchilar roziligida sug‘urta to‘lab beriladi. Keyinchalik, moliya yili yakunida qolgan mablag‘larni operator va ishtirokchilar asosida bo‘linadi va qolgan qismi hayriyaga yo‘naltiriladi. Takaful umumiy mas‘uliyat, birodarlik, hamjihatlik va o‘zaro hamkorlik asosida boshqariladi.
MAYSER - Iqtisodiy munosabatlarda qimor elementlariga taqiq (arab tilidan “meysir” – “qimor o‘yini”). Ikki yoki undan ortiq ishtirokchi tomon mavjudligini meysir belgilariga kiritish mumkin, ulardan har biri muayyan mulkni yanada ko‘proq mulkka ega bo‘lish imkoniyatini olish maqsadida o‘rtaga tikadi, bunda mulkning qayta taqsimlanishi (yutuq) kelajakda noaniq voqealar yuz berishi bilan bog‘liq. Natijada, mulkini tikkan tomon uni yo‘qotishi ham, tikkan mulkining ustiga begona mulkka ega bo‘lishi ham mumkin.
ribo Sudxo‘rlikning taqiqlanishi (arab tilidan “riba” – “oshirish, o‘stirish” ). Qarz shartnomasida “Riba” qarz beruvchi tomonidan qarz oluvchiga mablag‘lar taqdim etilganida olinadigan asosiy qarz summasiga qo‘shimchadan iborat. Keng ma’noda “riba” – bu savdo va moliyaviy amaliyotlarni amalga oshirganda olinadigan foiz bo‘lib, u tomonlardan biriga tegishli kompensatsiyani taqdim etmasdan boshqasining hisobidan daromad olish imkonini beradi. Shu o‘rinda ribo haqida batafsilroq to‘xtalib o‘tsak. «Ribo» lug‘atda «ziyoda» degan ma’noni anglatadi. Shariatda esa qarz beruvchiqarzdordan ma’lum vaqt muqobiliga asl mol ustiga oladigan qo‘shimcha mablag‘dir. ETIBORINGIZ UCHUN RAXMAT
Do'stlaringiz bilan baham: |
