O’rta asr iqtisodiy tafakkuri

Merkantilizm tarafdorlari orasida kitobi ingliz tadbirkor Tomas Mun (1571-1641) bor Tashqi savdo orqali Angliya xazinasi erta savdo siyosatini ifodalaydi. U Britaniyaning Sharqiy Hindiston kompaniyasining a'zosi edi va Munning so'zlariga ko'ra, savdo Angliyaning milliy boyligini ko'paytirishning yagona yo'li edi va shu maqsadda u bir qancha harakatlarni taklif qildi: tovarlar miqdorini ko'paytirish uchun tejamkor iste'mol. eksport, import talablarini kamaytirish uchun er va boshqa ichki tabiiy resurslardan foydalanishni ko'paytirish, chet el materiallaridan ishlab chiqariladigan tovarlarga eksport bojlarini pasaytirish va yuqori narxlardan ko'proq pul topish mumkin bo'lganligi sababli noelastik talabga ega bo'lgan tovarlarni eksport qilish (Mun 1664). Frantsiyada, Fransiya qiroli Louis XIV boshchiligidagi moliya vaziri Jan Baptist Kolbert (1619-1683) iqtisodiy tartibga solish va merkantilizmning buyuk namoyandasi edi. U pul eksportini taqiqlab qo'ydi, xorijiy ishlab chiqaruvchilarga yuqori tariflar qo'ydi, frantsuz yuk tashishlarini rag'batlantirish uchun mo'l -ko'l sovg'alar berdi va ipak, vino va boshqa frantsuz taomlari kabi yirik sanoat tarmoqlarini tartibga solish uchun milliy gildiyalar tuzdi.

Fiziokratlar: Merkantilistlar qo'ygan qoidalarga ko'ngli qolmagan, frantsuz "fiziokrat" i Vinsan de Gournay (1712-1759), nega bunchalik qiyin bo'lganini so'ragan. laissez faire, laissez passer. Merkantilistlardan farqli o'laroq, fiziokratlar xalqning boyligi uning oltin va kumush zaxiralarida emas, balki uning sof mahsuloti hajmida ekanligiga ishonishgan. Ular qishloq xo’jaligini boylik manbai deb hisoblashgan. XVII asr oxiri va XVIII asr boshlarida tabiatshunoslik va anatomiya sohasida yutuqlarga erishildi, shu jumladan inson tanasi orqali qon aylanishining ochilishi. Bu kontseptsiya fiziokratlarning iqtisodiy nazariyasida butun iqtisodiyot bo'ylab aylanma daromad oqimi tushunchasida aks etgan. Buni birinchi bo'lib Fransua Qesnay (1694-1774) o'z asarida ifodalagan Iqtisodiy jadval (1759).