O'rta asrlar davrini zamonaviy o'qitish metodikasi bo'yicha tavsiflash. XIV asrning birinchi yarmigacha O’rta Osiyoda tarbiya, maktab va pedagogik fikrlar

O'rta asrlarda ta'limning xususiyatlari

• O'rta asrlarda ta'lim bilvosita xristian cherkoviga bog'liq edi, chunki u bu jarayonni to'liq nazorat qilgan. O'sha davrda din inson ongida hukmron o'rin egallagan, u insonning xulq-atvorini belgilab bergan, turmush tarzini, insoniy munosabatlarni tartibga solgan. Bu o'rta asrlar ta'limining asosiy, asosiy xususiyatidir.

• Agar VI asrda qadimiy tipdagi maktablar bo'lgan bo'lsa, VII asrda ular butunlay yo'q bo'lib ketgan va ularning o'rnini xristian cherkovining ideallariga mos keladigan maktablar egallagan. Shu paytdan boshlab ta'lim cherkov tomonidan tobora ko'proq monopollashtirildi. Maktablar asosan monastirlarga qaratila boshlandi.

• Bu davrda kadrlar tayyorlash bilan faqat ulamolar shug‘ullangan bo‘lib, ular bo‘lajak ulamolarga saboq bergan. Ammo Evropada Karoling Uyg'onish davrida ta'limni jamiyatning barcha qatlamlari uchun umumiy foydalanishga imkon berishga harakat qilindi. Ammo Buyuk Karl vafotidan keyin bu tendentsiya asta-sekin o'tmishga qaytdi, yana maktablar monastirlarda to'plangan va ta'limni asosan ruhoniylar olgan.

• Oʻrta asrlarda turli darajadagi maktablar boʻlgan. Eng yuqori monastir maktablari, undan keyin sobor maktablari va hamma o'qigan eng keng tarqalgan maktablar boshlang'ich ta'lim olgan cherkov maktablari edi.
• Shaharlar rivojlanib, o'sishni boshlaganda, shahar maktablari paydo bo'ldi. Bu maktablar cherkov ta'sirida kamroq edi. Ayni paytda xususiy maktablar tashkil etila boshlandi. XII asrning boshlarida allaqachon professional o'qituvchilar bor edi, ular o'z ishlari uchun maosh olishdi va juda ko'p.

• O'rta asrlar ta'limining o'ziga xos xususiyati ta'limning ta'lim bosqichlariga bo'linmaganligi edi. O'quvchilar yoshi, psixologik, ruhiy omillariga qarab taqsimlanmagan. Ular faqat lagerga mansubligiga qarab taqsimlanishi mumkin edi.

• Ta'limning dastlabki bosqichida talabalarga nasroniylikning asosiy me'yorlari o'rgatiladi, talabalar Psalterni o'qiydilar va o'rganadilar. Keyin ularga yetti liberal san'at deb ataladigan fanlar o'rgatiladi. Bu san'at qadimgi Rimdan meros bo'lib qolgan. Etti liberal san'at quyidagi fanlarni o'z ichiga olgan: ritorika, dialektika, grammatika, musiqa, arifmetika, geometriya, astronomiya. Ba'zan dialektika o'rniga mantiqni o'rgatish mumkin edi.