O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi u. I. Inoyatov, S. D. Yusupova, F. R. Salimbekova buxgalteriya hisobi

OS–3 shakl. Asosiy vositalarni tugatish to‘g‘risidagi dalolatnoma. OS–4 shakl. Avtotransport vositalarini hisobdan chiqarish

dalolatnomasi.

OS–6 shakl. Asosiy vositalarni hisobga olishning inventar kartochkasi.


OS–7 shakl. Asosiy vositalarni hisobga olish inventar kartochkasi ro‘yxati.


OS–8 shakl. Asosiy vositalarning harakatini hisobga olish kartochkasi.


OS–9 shakl. Asosiy vositalarning inventar ro‘yxati.


4.3. ASOSIY VOSITALARNING QABUL QILINISHI VA HISOBGA OLINISHI

Foydalanishga qo‘yilgan har bir obyekt uchun OS-1 raqami tipik shakldagi asosiy vositalarni qabul qilish-topshirish dalolatnomasi yoziladi. Asosiy vositalar hisobi korxonalar buxgalteriyasida belgilangan nomenklaturada har bir inventar obyekti bo‘yicha yuritiladi.

Inventar obyekti deyilganda – ayrim vosita yoki ma’lum ishlab chiqarish funksiyasini bajarishga mo‘ljallangan buyumlar jami tu-shuniladi.

Hisobga qabul qilingan har bir asosiy vositalar obyektiga, masalan: binolarga 001 dan 099 gacha, inshootlarga 100dan 199 gacha, o‘tkazish qurilmalariga 200 dan 299 gacha va hokazo inventarlar raqami birik-tiriladi.

Buxgalteriya dalolatnomasi asosida OS–6 inventar kartochkasi ochiladi va unga obyekt haqidagi hamma ma’lumotlar yoziladi. So‘ngra inventar kartochkalari OS–7 shaklidagi maxsus ro‘yxatga asosiy vositalarni turkum guruhlari bo‘yicha ro‘yxat qilinadi. Ro‘yxat qilingan kartochkalarga asosiy vositalar kartochkalari joylashtiriladi.

Asosiy vositalar harakatini hisobga olish kartochkasi (8-shakl) joriy yilning boshida ochiladi. Bu ma’lumotlardan asosiy vositalar harakati oborot vedomosti tuzishda foydalaniladi.

Subyektning mulkiy huquqidagi asosiy vositalarning mavjudligi va

69

harakati foydalanishdagi, zaxiradagi, konservatsiya qilingan va joriy lizing bo‘yicha oborotlarni umumlashtirish aktiv 0100 – «Asosiy vositalar» schyotida hisobga olinadi. Schyotning debetida asosiy vositalarni dastlabki qiymatida hisobga olinishi, kreditida esa hisobdan chiqarilishi aks ettiriladi.

Asosiy vositalarning tahliliy hisobini tashkil qilish Respublikamiz hududidagi va xorijdagi ushbu vositalarning mavjudligi va harakati haqida ma’lumotlar olish imkoniyatini ta’minlashi lozim.

Foydalanishdagi, zaxiradagi yoki ijaraga berilgan korxonaga qarashli asosiy vositalarning holati va harakatini hisobga olish 0100- «Asosiy vositalar», 0700- «O‘rnatiladigan asbob-uskunalar», 0800-«Kapital qo‘yilmalar» schyotlarida yuritiladi.

Asosiy vositalar foydalanishga qabul qilinganda quyidagi yozuvlar amalga oshiriladi:

D-t 0810, 0820, 0840

K-t

D-t

0110-0190

K-t

Qurib bitkazilganda, sotib olinganda kirim qilindi

D-t

8530,

4610

K-t

Tekinga olindi, ta’sischilardan ulush sifatida

balansga qabul qilindi

D-t

0310

K-t

Uzoq muddatli ijaraga olingan asosiy

vositalar korxona mulkiga qabul qilindi

Bepul qabul qilingan asosiy vositalarni montaj qilish, o‘rnatish bo‘yicha xarajatlar korxona hisobidan olib boriladi va 08-schyotda yuri-tiladi. Bepul olingan asosiy vositalarni keltirish bo‘yicha xarajatlar 2010, 2310, 2510-schyotlarida hisobga olinadi.

4.4. ASOSIY VOSITALARNI HISOBDAN


CHIQARISHNING HISOBI

Asosiy vositalarning hisobdan chiqarilishi quyidagi hollarda yuz beradi:

1. 
   Boshqa davlat korxonalariga yuqori tashkilot ruxsati bilan qayta taqsimlash tarzida naqd pulsiz berilishi.
   

2. 
   Boshqa korxona va tashkilotlarga sotilishi.
   

70

3. 
   To‘la eskirishi, tabiiy ofat natijasida va boshqa sabablarga ko‘ra hisobdan chiqarilishi.
   

Asosiy vositalarning hisobdan chiqarilishi OS-1, OS-3 va OS-4 shakllardagi qabul qilish topshirish aktlari bilan rasmiylashtiriladi.

Asosiy vositalarning sintetik hisobi 13-jurnal orderda yuritiladi. Unga

0100-«Asosiy vositalar», 0200-«Asosiy vositalarning eskirishi», 8500-«Ustav kapitali» schyotlarining krediti bo‘yicha yozuvlar qayd qilinadi.

Asosiy vositalarni (bino) tugatish operatsiyalari hisobda quyidagicha aks ettiriladi:

D	0120		K				D 9210 K											D				0220		K
							100000											80000
D 6710, 6510 K																			D			1090		K
							1000											3000
D			K															D						K
	1010
																					9430
							500											18500

Asosiy vositalar bepul topshirilganda korxonalar ularni o‘zining hisobida quyidagicha aks ettiradi.

D 0120K

D

9210

K

D

0220

K

Balans qiymati

Eskirish summasiga

Debetli qoldiq asosiy vositalarning qoldiq qiymatida ko‘rsatiladi va ustav kapitalining kamayishiga yoziladi.

D 9220 K D 9430 K

Qoldiq qiymati