O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi u. I. Inoyatov, S. D. Yusupova, F. R. Salimbekova buxgalteriya hisobi

8.3. KICHIK KORXONALARDA ASOSIY VOSITALARNING HISOBGA OLINISHI

Kichik korxonalarda asosiy vositalar sotib olinishi, qurilishi va ijaraga olinishi mumkin. Kichik korxonalarda asosiy vositalarning analitik hisobi ikki turda olib boriladi:

1. 
   Ishlab chiqarishga doir kichik korxonalarda asosiy vositalar kimga biriktirilganligiga qarab, o‘sha javobgar shaxs tomonidan «Inventar ro‘yxatida, OS 13 – shaklda yuritiladi.
   

2. 
   Uncha katta bo‘lmagan ishlab chiqarishga doir kichik korxo-nalarda asosiy vositalar, asosiy vositalarning hisobga olish vedomosti 13-1 da yuritiladi.
   

Asosiy vositalarning baholanishi sanoat korxonalaridek uch xil bahoda yuritiladi: dastlabki qiymati, qayta tiklash qiymati, qoldiq qiy-matida.

Asosiy vositalar hisobi 1-vedomost va 4-jurnal orderda yuritiladi. Asosiy vositalar schyoti boshqa schyotlar bilan quyidagicha aloqada

bo‘ladi.

t/r	Muomalalar mazmuni	Schyotlar aloqasi
		D	K
1	Asosiy vositalar bepul olindi	0110–
		–0190	8530
2	Asosiy vositalar ta’sis etuvchilardan hissa sifatida olindi	0110–
		–0190	4610
3	Qurib bitkazilgan yoki sotib olingan asosiy vositalar-	0110–	0810
	ning dastlabki qiymati kirimga olindi	–0190	0820
4	Asosiy vositalar ijaraga olinganda ularning dastlabki	0110–
	qiymatiga provodka berildi	–0190	0310
5	Ishlab chiqarishdagi kichik va noishlab chiqarish
	sohasidagi kichik korxonalarga kirimga olingan asosiy	0110–	0210–
	vositalarga quyidagicha provodka beriladi	–0190	–0290
6	Obyekt hisobdan o‘chirildi	0210	0110
		0220	0190

144

7	Asosiy vositalar kichik korxonalarda hisobdan		0110-
	chiqarilganda, sotilganda ularning dastlabki qiymatiga	9210	-0190
	quyidagicha provodka berildi	0210-	9210
		0290	9210
		1010	6710
		9210	6520
		9210	5110
		9210	9310

8.4. KICHIK KORXONALARDA MATERIALLAR HISOBI

Kichik korxonalarda materiallar aktiv 10-schyotda hisobga olinadi. Moddiy boyliklarning sintetik hisobi haqiqiy tannarxda yuritiladi, ya’ni moddiy boyliklar sotib olish bahosi (ulgurji, chakana, shartnoma va transport-tayyorlov) xarajatlaridan tashkil topadi.

1000-«Materiallar» schyoti boshqa schyotlar bilan quyidagicha aloqada bo‘ladi.

t/r	Muomalalar mazmuni	Schyotlar	aloqasi
		D	K
1	Moddiy boyliklar mol yetkazib beruvchilardan keltirildi
	va schyoti akseptlandi	0110	6010
2	Keltirilgan materiallar uchun QQS hisobga olindi	6010	6410
3	Hisobdor shaxslar tomonidan materiallar sotib olindi va
	kirim qilindi	1010	4210
4	Moddiy boyliklar ishlab chiqarish uchun berildi	2010	1010
5	Moddiy boyliklar sotildi	9220	1010
6	Moddiy boyliklarni inventarizatsiyasi natijasida
	kamomad yoki sifati buzilganligi aniqlandi	5910	1010

Kichik korxonalarda qabul qilingan va sarflangan materiallarning hisobi maxsus «Ro‘yxatga olish» vedomostlarida rasmiylashtiriladi. Materiallar xarajatlari to‘g‘risida ayrim korxonalarda har 10 kunda dalolatnoma tuziladi va uni korxona rahbari tasdiqlaydi va barcha kirim, chiqim jarayonlari bo‘yicha hujjatlar buxgalteriyaga topshiriladi.

1000-schyotining hisobi 2-vedomostda 5-jurnal orderda yuritiladi.

145

8.5. KICHIK KORXONALARDA MEHNATGA HAQ TO‘LASH HISOBI

Kichik korxonalarda ishchi va xizmatchilarni ishga qabul qilish va bo‘shatish korxonalar Ustavidan kelib chiqqan shartlar asosida yuritiladi.

Ishchi va xizmatchilar doimiy ishga mehnat shartnomasi bilan qabul qilinadi. Doimiy ishchi va xizmatchilarga kichik korxonalarning umumiy majlisida belgilangan oylik stavkalar yoki tarif setkasi bo‘yicha ijobiy rastsenka asosida ish haqi hisoblanadi.

Ish haqi hisobining analitik hisobi sanoat korxonalaridagidek tabel, naryad, raport asosida hisoblashish vedomostlarida yoki har bir xodimning ochilgan shaxsiy kartochkalarida uncha katta bo‘lmagan korxonalarda yillik jurnallarda yuritiladi.

Mehnatga haq to‘lash 6710-passiv schyotda hisobga olinadi.

6710-schyoti boshqa schyotlar bilan quyidagicha aloqada bo‘ladi.

t/r		Schyotlar aloqasi
	Muomalalar mazmuni
		D	K
1	Asosiy ishlab chiqarish xodimlariga ish haqi hisoblandi	2010	6710
2	Ijtimoiy sug‘urta organlariga xodimlar kasalligi tufayli
	ish haqidan nafaqa hisoblandi	6520	6710
3	Ish haqidan budjetga daromad solig‘i hisoblandi	6710	6410
4	Ish haqidan 1% pensiya fondiga ajratma hisoblandi	6710	6520
5	Hisob-kitob schyotidan ish haqi berish uchun kassaga
	pul olib kelindi	5010	5110
6	Ishchi va xizmatchilarga kassadan ish haqi berildi	6710	5010

Kichik korxonalarda 6710-schyoti bo‘yicha yozuv 8-vedomost va 5-jurnal orderda yuritiladi