O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi u. I. Inoyatov, S. D. Yusupova, F. R. Salimbekova buxgalteriya hisobi
195ZPnZOCenxEeQeOox6bzWyCkhoXF1V
- Bu sahifa navigatsiya:
- XI BO‘LIM BUXGALTERIYA HISOBOTI 11.1. MOLIYAVIY HISOBOT, UNING AHAMIYATI VA TARKIBI
- Moliyaviy hisobot
- 1-shakl;
- 1-yanvardan 31 -dekabrgacha
| t.r.
|
Muomalalar mazmuni |
Summa |
D-t | |
|
K-t | ||||
|
|
|
|
|
|
|
1 |
Sotishdan olingan daromadlar moliyaviy natijaga |
|
|
|
|
|
o‘tkazildi |
12900000 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
Sotilgan mahsulotning haqiqiy tannarxi hisobdan |
|
|
|
|
|
chiqarildi |
9621000 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
Asosiy vositalarni sotishdan olingan daromad |
|
|
|
|
|
moliyaviy natijaga o‘tkazildi |
4356000 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
Kredit uchun to‘langan foiz to‘lovlari yakuniy |
|
|
|
|
|
moliyaviy natijaga o‘tkazildi |
610000 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
Inventarizatsiya natijasida aniqlangan ortiqcha |
|
|
|
|
|
mablag‘ yakuniy moliyaviy natijaga o‘tkazildi |
41230 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6 |
Boshqaruv xarajatlari yakuniy moliyaviy natijaga |
|
|
|
|
|
o‘tkazildi |
2840000 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7 |
Sotish uchun sarflangan xarajatlar yakuniy moliya- |
|
|
|
|
|
viy natijaga o‘tkazildi |
1116000 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8 |
Valuta kursi o‘zgarishidan olingan daromadlar |
|
|
|
|
|
yakuniy moliyaviy natijaga o‘tkazildi |
36810 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
9 |
Bank uchun to‘langan foiz to‘lovlari yakuniy |
|
|
|
|
|
moliyaviy natijaga o‘tkazildi |
24650 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
10 |
Soliq to‘lagunga qadar foyda hisobidan 8% daro- |
|
|
|
|
|
mad solig‘i hisoblandi |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Quyidagilarni bajarish talab etiladi:
Xo‘jalik muomalalariga buxgalteriya aloqalarini tuzing.
9910-Yakuniy moliyaviy natija schyotining schyotlar bilan bog‘lanishni ko‘rsating.
Korxonaning sof foyda summasini aniqlang.
«Moliyaviy natijalar to‘g‘risida hisobot» shaklini tuzing.
180
XI BO‘LIM
BUXGALTERIYA HISOBOTI
11.1. MOLIYAVIY HISOBOT, UNING AHAMIYATI VA TARKIBI
Hisobot – korxona, birlashma, uyushma, konsern, korporatsiya, aksiyodorlik jamiyati va shu kabilarning o‘tgan vaqt ichidagi ishlari natijalari va sharoitlari to‘g‘risidagi ma’lumotlar majmui bo‘lib, u xo‘jalik faoliyatini tahlil, nazorat qilish va boshqarish maqsadida tegishli subyektlarga topshiriladi. Hisobot axborotlari sotilgan mahsulot, ish va xizmatlar, ularning ishlab chiqarish xarajatlari, xo‘jalik mablag‘lari va ularning tashkil bo‘lish manbalari, ishlarning moliyaviy natijalari, soliqqa tortish va dividendlar to‘g‘risidagi ma’lumotlarni o‘z ichiga oladi.
Moliyaviy hisobot alohida mustaqil korxona bo‘lishi yoki xo‘jalik yurituvchi korxonalarning uyushgan guruhiga kirishidan qat’i nazar, bajaradigan va subyektga ta’sir ko‘rsatuvchi moliyaviy voqealarni va muomalalarni ko‘rsatish usuli hisoblanadi.
Moliyaviy hisobotlarning maqsadi korxonaning moliyaviy ahvolidan, uning faoliyatidan va uning pul mablag‘lari harakati bo‘yicha ma’lumot berishdan iborat bo‘lib, u foydalanuvchilarning keng guruhiga iqtisodiy qarorlar qabul qilishlari uchun zarurdir.
Moliyaviy hisobot xo‘jalik muomalalari xususiyati va mohiyati jihatidan ularni guruhlarga tuzilmaviy birlashtirish natijasi hisoblanadi. Umumlashtirish va tasnif qilish jarayonining yakuniy bosqichi bu turkumlarga ajratilgan juda qisqa axborotni taqdim etishdir, chunki moliyaviy hisobotlar band sifatida va izohlarda berilgan bo‘ladi. Moliyaviy hisobotlar, shuningdek, korxona imkoniyatlarini rahbariyat tomonidan boshqarilishini amalga oshirish natijalarini ham ko‘rsatadi.
«Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida»gi Qonunning 16-moddasiga binoan moliyaviy hisobotda quyidagi axborot bo‘lishi kerak:
– investitsiya qarorlari va kreditlar berish to‘g‘risida qarorlar qabul qilishda kerak bo‘ladigan axborot;
– subyektning bo‘lajak pul oqimlarini baholashda foydali axborot;
– subyektga berilgan resurslar, majburiyatlar va ulardagi o‘zgarishlar to‘g‘risida axborot.
Yuqorida aytib o‘tilgan axborotlardan tashqari, moliyaviy hisobotda
181
batafsilroq ma’lumotlar ham beriladi. 1-BHMAga asosan, moliyaviy hisobotlar foydalanuvchilarga pul mablag‘lari harakati oqimini taxmin qilishga yordam beradigan, korxonaning mulki va ixtiyoridagi resurslari to‘g‘risida quyidagi ma’lumotlarni o‘z ichiga olishi lozim:
– korxonaning nazorati ostida bo‘lgan aktivlar haqida;
– korxonaning passivlari haqida;
– korxonaning taqsimlanmagan daromadi, korxonaning bir davrdan boshqa davrga o‘tishdagi iqtisodiy imkoniyatlari va majburiyatlaridagi o‘zgarishlar haqida;
– pul mablag‘larining harakati haqida.
Ushbu ma’lumot moliyaviy hisobotlardan foydalanuvchilar uchun korxonaning dividendlarni va foizlarni to‘lash, shuningdek, majburiyatlari bo‘yicha muddati kelgan to‘lovlarni to‘lash imkoniyatini baholashda foydali bo‘ladi.
Moliyaviy hisobotning shakllanishi qisqa vaqtda, hisobot davri muomalalari tugagandan so‘ng ro‘y beradi va korxonadan professional buxgalteriya bilimlari va ko‘nikmalaridan tashqari, qo‘shimcha ma’lumotlar tuzish (izohlar, tushuntirishlar) ketma-ketligiga rioya qilishni talab qiladi.
O‘zbekiston Respublikasining «Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida»gi Qonuniga muvofiq, yillik moliyaviy hisobot quyidagi shakllardan iborat bo‘lishi shart:
– buxgalteriya balansi – 1-shakl;
– moliyaviy natijalar to‘g‘risida hisobot – 2-shakl;
– asosiy vositalar harakati to‘g‘risida hisobot – 3-shakl;
– pul oqimi to‘g‘risida hisobot – 4-shakl;
– xususiy kapital to‘g‘risida hisobot – 5-shakl;
– eslatmalar, hisoblar va izohlar.
Moliyaviy hisobotlarning izohlari tushuntirish xati ko‘rinishida muntazam ravishda tartibga solinadi. Izohlardagi ma’lumotlar taqdim etilgan moliyaviy hisobotning har bir tegishli bandi ko‘rsatilgan holda berilishi kerak.
Moliyaviy hisobotlar tayyorlash va buxgalteriya hisobining o‘ziga xos siyosati asoslari to‘g‘risidagi ma’lumot moliyaviy hisobot izohlaridan oldin alohida hisob ko‘rinishida berilishi kerak. Moliyaviy hisobotga beriladigan tushuntirish yozuvida eng kamida lozim bo‘lgan zaruriy ma’lumotlar buxgalteriya hisobining har bir aniq andozasining «Ochib berish» bo‘limida keltiriladi.
182
«Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida»gi O‘zbekiston Respublikasi qo-nuniga binoan:
Barcha korxona va muassasalar uchun hisobot yili 1-yanvardan 31-dekabrgacha bo‘lgan davr hisoblanadi.
Yangi tashkil etilgan korxona va muassasalar uchu birinchi hisobot yili bo‘lib ular yuridik huquqiqa ega bo‘lgan sanadan shu yilning 31-dekabrigacha bo‘lgan davr hisoblanadi. 1-oktabrdan keyin tashkil etilgan (tugatilgan, qaytadan tashkil etilgan korxonalar va ularning strukturaviy bo‘linmalari asosida tashkil etilganlardan tashqari) korxonalar uchun ularning yuridik huquqiqa ega bo‘lgan sanadan keyingi yilning 31-dekabrigacha bo‘lgan davrni birinchi hisobot yili deb hisoblashga ruxsat beriladi.
Korxonalar choraklik va yillik buxgalteriya hisobotlarini O‘zbekiston Respublikasi Moliya Vazirligi tomonidan belgilangan muddatlarda topshiradilar.
Do'stlaringiz bilan baham:
