O‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti


Download 362.88 Kb.
Pdf ko'rish
bet3/4
Sana31.03.2023
Hajmi362.88 Kb.
#1311109
1   2   3   4
Bog'liq
iqtisodiyot mustaqil ish Bozorov Laziz

Mualliflik huquqi. Mualliflik huquqi instituti o`z ta`sir doirasiga mualliflar 
huquqlarini himoya qilish bilan birga, jamiyatni yetuk badiiy, adabiy, san`at va 
ilm-fan asarlari bilan ta`minlash vazifasini ham qamrab oladi. Mamlakatimiz 
Konstitutsiyasining 42-moddasiga binoan, barcha fuqarolar uchun ilmiy va 
tehnikaviy 
ijod 
erkinligi, madaniyat 
yutuqlaridan foydalanish huquqi 
kafolatlangan. 1996 yil 30 avgustda qabul qilingan “Mualliflik huquqi va turdosh 
huquqlar to`g`risida”gi qonunda mualliflik huquqining ob`yektlari, belgilari va 
turlari ko`rsatilgan. Shunga ko`ra, mualliflik huquqi ob`yekti bu – aqliy mehnat 
natijasi bo`lmish fan, adabiyot va san`at asarlaridir. 
Mualliflik huquqining ob`yekti ma`naviy boyliklar, ya`ni ma`naviy ijod 
predmetlaridir. Boshqacha aytganda, inson his-tuyg`ulari, aqli-zehni, bilimi, 
tafakkuri, dunyoqarashi, qobiliyatini ifodalovchi asarlar mualliflik huquqi 
ob`yektlari sirasiga kiradi. 
Qonunning 5-moddasi 5-qismiga binoan: 


Mualliflik huquqi e`lon qilingan asarlarga nisbatan ham, e`lon qilinmagan 
asarlarga nisbatan ham tadbiq qilinadi. 
Asar kimning ijodiy mehnati bilan yaratilgan bo`lsa, ana shu fuqaro asar 
muallifi deb e`tirof etiladi. 
Ikki yoki undan ortiq fuqaroning birgalikdagi ijodiy mehnati natijasida 
yaratilgan asarga bo`lgan mualliflik huquqi, mazkur asar bo`linmas bir butun yoki 
har biri ham mustaqil mazmunga ega qismlardan iborat ekanligidan qat`iy nazar, 
hammualliflarga birgalikda tegishli bo`ladi. 
Alohida mualliflik huquqining egasi o`z huquqlaridan habardor etish uchun 
asarning har bir nusxasida aks ettiriladigan va qo`yidagi uch unsurdan iborat 
mualliflik huquqining himoya belgisidan foydalanishi mumkin: 
- aylana ichiga olingan lotinsha “S” harfi; 
- alohida mualliflik huqulari egasining ismi; 
- asar birinchi marta e`lon qilingan yil. 
Mualliflik huquqining himoya belgisida ko`rsatilgan shaxs, bashorati boshqa 
hol isbotlanmagan bo`lsa huquq egasi hisoblanadi. 
Muallifning o`zi yaratgan asari bo`lgan mualliflik huquqi boshqa 
shaxslarning ayni shu asarga bo`lgan mualliflik huquqi e`tirof qilinishini istisno 
etadi. 
Ixtiro, foydali model, sanoat namunasiga mualliflik huquqi va maxsus nom 
berish huquqi ixtiro, foydali model, sanoat namunasining muallifiga tegishlidir. 
Qonunga binoan, turdosh huquqlar sahna asarlariga, ijroga, ijroning audio va 
videoyozuviga (ijro yozuviga), efir va kabel orqali ko`rsatuv va eshittirish 
beruvchi tashkilotning ko`rsatuv va eshittirishlariga tatbiq etiladi. 
Ijrochi quyidagi huquqlarga egadir: 


- ijro vaqtida, ijro yozuvining nusxalarida, ijro translyatsiya qilinayotganda 
yoki takrorlanayotganda uning ismi-sharifini ko`rsatish; 
- asarni buzib ijro etishdan himoya qilish; 
- ijrodan foydalanishni amalga oshirish yoki foydalanishga ruhsat berish. 
Mualliflik huquqida ayrim yechimini kutayotgan muammolar ham mavjud, 
yaqin kelajakda bu hal yetilishi kerak. 

Download 362.88 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling