O'rta Osiyo allomalarining matematika taraqqiyotida tutgan o’rni

Ta'lim uzviyligini shakllantirish. Ta`lim hodisalari va omillari o’rtasidagi ichki zaruriy aloqalarni aks ettiruvchi didaktika qonunlari pedagogik faoliyatning nazariy asosi bo’lib xizmat qiladi.
Uzviylik tamoyili tizimlilik va ketma-ketlilik tamoyili bilan uzviy bog’liq, ammo faqat unga keltirilmasdan o’zining asosiy mazmunini saqlaydi. Uzviylikning boshqa o’qitish tamoyillari bilan aloqasi dialektikasi shundan iboratki, uzviylik texnologiyasi o’z navbatida uzviylikni amalga oshirish omili sifatida ishtirok etadigan o’quv-tarbiyaviy jarayonning boshqa tamoyillarini amalga oshirish sharti va mexanizmi bo’lib xizmat qiladi. Yuqorida qayd etilgan nuqtalarda uzviylik bu - o’quv-tarbiya jarayonining avvalgisi bilan dialektik aloqada va rivojlantiruvchi jarayon maqsadlari va masalalariga mos holda amalga oshiriladigan pedagogik ta`sirlar ketma-ketligidir.
Matematika oqitish metodikasining boshqa fanlar bilan aloqasi. Bizga ma'lumki, Matematika oqitish metodikasi fani pedagogikaning bo'limi bolib, u matematika fanini oqitish bilan shugullanadi. Matematika oqitish metpdikasi, matematika fanini oqitish qonuniyatlarini organish jarayonida pedagogika, mantiq, psixologiya, matematika, lingvistika va falsafa fanlari bilan uzviy aloqada boladi. Boshqacha aytganda, maktabda matematikaoqitish muammolari mantiq, psixologiya, pedagogika, matematika va falsafa fanlari bilan uzviy bogliqda hal qilinadi. Matematika oqitish metodikasining metodologik asosi bilish nazariyasiga asoslangandir. Matematika metodikasi fani matematik ta'limning maqsadi, mazmuni, formasi, uslubi va uning vositalarini dars jarayoniga tadbiqiy qonuniyatlarini o'rganib keladi. Matematika fani fizika. chizmachilik, kimyo va astronomiya fanlari bilan ham uzviy aloqada boladi.
Matematika fanining bcshqa fanlar bilan uzviy aloqasi quyidagi ikki yo'1 bilan amalga oshiriladi:
1) Matematika tizimining butunligini buzmagan holda oqishni fanlarning dasturlarini moslashtirish.
2) Boshqa fanlarda matematika qonunlarini, formulalarini teoremalarni organish bilan bogliq bolgan materiallardan matematika kursida foydalanish.
Hozirgi vaqtda matematika dasturini boshqa fanlar bilan moslashtirish masalasi ancha muvaffaqqiyatli hal qilingan. Masalan, funksiyalar va ularni grafik tasvirlash haqida fizikada foydalaniladigan ba'zi malumotlani oquvchilar VII sinfdaa boshlab organa boshlaydilar. VIII sinfda beriladigan geometrik yasashlarga doir kop bilimlar chizmachilik fani uchun boy material boladi, chizmachilikning vazifasi bu bilimlami turli chizmachilik ishlarini bajartirish yoli bilan puxtalashdan iboratdir.
Xulosa
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, tadqiqotlarda uzviylik qonuniyat, tamoyil, omil, sharoit, usul, qoida, vosita sifatida e`tirof etiladi. Tor ma`noda uzviylik jarayoni - bu ta`limning turli bosqichlari orasidagi ketma-ketlik uzilishlarini to’ldiruvchi pedagogik namoyishlarning tartibi. Keng ma`noda - bu namoyishlar pedagogik faoliyatning umumiy kontekstiga kiritiladi. Shunday qilib, uzviylik tushunchasi ko’pchilik tadqikotchilar tomonidan tizimlilik va ketma-ketlik tamoyillari bilan bog’langan (binobarin, ketma-ketlik o’quv-tarbiya jarayonining tartibini, bo’g’in va aloqalarni aniqlashtirish, belgilashning o’zi yetarli emasligi bois metodikaning barcha elementlarini qayta ko’rib chiqish zarur .
Demak, uzviylikning barcha metodik jihatlari – ta`lim mazmuni, tarkibiy tuzilmasi, shakllari, metodlari va vositalari uzviyligining ta`minlanishi matematikada o’qitish jrayonini takomillashtirishga, uning aniq masalalarini hal etishga bog’liq ekan.
Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati
1.O’zbekiston Respublikasining «O’zbekiston Respublikasining Ta’lim to’g’risida »gi Qonuni Toshkent 2020-yil 30-oktabr
2. «O‘zbekiston Respublikasi Oliy ta’limi tizimini 2030 yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida»gi PF-5847-son Farmoni Toshkent 2019 yil 8-oktabr
3.Yunusova D.I “Matematikani o’qitishning zamonaviy texnologiyalari” T.: “Fan” nash.-2010 yil.
4.Abduhamedov A. Algebra va matematik analiz asoslari I qism, “O‘qituvchi”, T., 2001.
11. www.new.tdpu.uz