O`rta Osiyolik notiqlar Beruniy Xorazmiy

Mavzu:Navoiyning ‘’Majolis un nafois’’ asarida voizlar haqida ma’lumotlar. Reja: 1.Notiqlik haqida ma’lumot 2.Notiqlik va nutq ma’daniyati Alisher Navoiy talqinida 3.Alisher Navoiyning ‘’Majlis un-nafois’’asarida voizlar.

Qadimgi san’at turlaridan biri notiqlik dastlab Misr,Assuriya,Vavilon kabi qadimiy davlatlarda taraqqiy topgan bo’lsa-da,keyinchalik Gretsiyada rivojlandi,shakllandi va taraqqiyot bosqichlariga ko’tarildi.Perikl,Kleon, Lisi,Demosfen,Gipperid kabi davlat arboblari notiqlikni san’at darajasiga ko’tardilar.Shu bois notiqlik san’ati tarixi bilan bevosita bog’liqdir. Notiqlik san’ati ilmiy terminalogiyada ritorika deb ham yuritiladi.Notiqlikka oid ilk ma’lumotlarni Gomerning ‘’Ilyada va Odisseya’’dostonlaridan olish mumkin .Sinegorlar va Logograflar o`sha paytlarda yetishib chiqqan.Sinegorlar sud jarayonida jabrlanuvchilarning manfaatlarini ko`zlab nutq so`zlaydigan professional notiqlar bo`lgan. Notiqlik san`ati tarixixda O`rata Osiyo notiqligi alohida o`rin tutadi.Bu yerda qadimda notiqlik san’ati-voizlik,notiq-voiz,nutqvaz deb nomlangan. O`rta Osiyo xalqlari hayotida oltin davr hisoblangan 10-11 asralr dunyo tamadduniga Beruniy,Xorazmiy,Farobiy,Ibn Sino,Maxmud Koshg’ariy,Imom al-Buxoriy,Motrudiy kabi ko’plab buyuk allomalarni berganligidan xabardormiz. A.Navoiy va Z.M.Bobur qoldirgan ilmiy badiiy merosnutqiy ma’daniyatning 15-16-asrlarda ham yuksak darajada bo’lganligidan dalolat beradi. Aristotelning ritorikasiqadimgi yunon notiqligi tarixi haqida to`la ma’lumot bera oladigan va bizgacha yetib kelgan yagona sardir.

O`rta Osiyolik notiqlar Beruniy Xorazmiy

Aristotel ritorikasi

Qadimgi yunon notiqligi tarixi haqida

to`la ma’lumot bera oladigan yagona asardir.

Buyuk Alisher Navoiy asarlari tengsiz

Buyuk Alisher Navoiy asarlari tengsiz

Badiiy,mislsiz ma’naviy va lisoniy boylikdir.Bu boylikning tarkibiy qismlaridan birini alloma shoir asarlarida uchraydigan nutq ma’daniyati,notiqlik va so`z odobiga

oid qarashlar,talqinlar tashkil qiladi.