O`rta osiyoning aloxida muxofaza qilinadigan xududlari

Buxoro jayron qo‘riqxonasi. Jayron O‘rta Osiyo va Janubiy Qozog‘iston cho‘llarida 
yashaydigan hayvon turlaridan
bo‘lib, O‘rta Osiyo cho‘llari va Sharqiy Zakavkazeda 
keng tarqalgan. Jayronni qadimdan qoplon, it, burgut, o‘rgatilgan gepardlar 
yordamida ov qilingan. Keyingi o‘n yillikda avtomashinalar bilan ov qilish 
natijasida jayron soni keskin kamayib ketdi. Endilikda jayronni ovlash barcha 
ittifoqdosh respublikalarda man qilingan. Jayron muhofaza qilinuvchi nodir tur 
sifatida xalqaro «Qizil kitob»larga kiritilgan. O‘rta Osiyo va Ozarbayjonda 
jayronni muhofaza qilish uchun maxsus qo‘riqxona va zakazniklar tashkil qilingan. 
Jayronni yarim ochiq sharoitda saqlash, ko‘paytirish maqsadida 1977 yili eng tipik 
cho‘l landshaftlaridan iborat hududida, Qizilqumning janubida, Kogondan 
quyiroqda Buxoro pitomnigi tashkil etildi. Qo‘riqxonaning atrofi 36 kilometr 
uzunlikda sim to‘rlar bilan o‘ralgan. Unda zaruriy gidromeliorativ va biotexnik 
ishlar olib borilgan. 1978 yili may-noyabr oylarida 19 urg‘ochi va 25 erkak jayron 
olib kelindi. Hozir ularning soni birmuncha ko‘payib, 300 boshdan oshib ketdi. 5 
ming 600 gektar yerni egallagan bu maydonda jayronlarning yashashi uchun 
barcha shart-sharoitlar yaratilgan. Bu qo‘riqxona O‘rta Osiyoda birinchi bo‘lib 
tashkil etilgan. Bu qo‘riqxonaga jayronlarni va 
kamayib ketayotgan boshqa hayvonlarni 
ko‘paytirish vazifasi yuklatilgan. Hozirgi vaqtda bu yerda Prejevalskiy otlari ham 
ko‘paytirilmoqda. 

---

Adabiyotlar: 
 
1. Алибеков Л.А., Нишонов С.А. – Природные условия и ресурсы 
Джизакской области. Ташкент, «Ўзбекистон», 1978 г. 
2. Алибеков Л.А. – Ландшафты и типы земель Зарафшанских гор и 
прилегающих равнин. Ташкент, «Фан», 1982. 
3. Алибеков Л.А. – Географик тадқиқотларнинг космик методи. 
Тошкент, «Ўқитувчи» 1983.
4. Алибеков Л.А., Нишонов С.А. – Табиатни муҳофаза қилиш ва табиий 
ресурслардан рациональ фойдаланиш. Тошкент, «Ўқитувчи», 1983. 
5. Алибеков Л.А. – Ландшафтларни муҳофаза қилиш. Тошкент, «Фан», 
1985. 
6. Алибеков Л.А. – Народный парк Узбекистана. «Природа», №1. 1986. 
7. Ахмедов Н., Ҳошимов М., Шоймуродов Т. – Китоб геологик 
қўриқхонаси. Самарқанд, 1997. 
8. Баратов П.Б., Маматқулов М., Рафиқов А. – Ўрта Осиё табиий 
географияси. Тошкент, «Ўқитувчи», 2002. 
9. Ғуломов П., Ҳасанов И., - Ўрта Осиё табиий географияси. Ташкент, 
Университет 2002 й. 
10. Заповедники Средней Азии и южного Казахстана. М., «Мысль», 
1990.