Orta ásirdegi shiǵistiń ataqli oyshili, Aristotelden keyingi ekinshi muǵallim atanǵan Farabiy bir qatar oqitiw principlerin islep shiǵiwda úlken miynet etti

Bilimlerdi bekkem ózlestiriw principi.
Bilimlerdi bekkem ózlestiriw principi oqıwshılardıń ózlestiretuǵın bilimleri, eplilik hám kónikpeleri bekkem bolıwın talap etedi. Olardı sana-sezimde esinde qaytadan tiklew hám turli-tuman jaǵdaylarda qollay alıwdı názerde tutadı. Bilimniń bekkemligi oqıtıwdı tabıslı dawam etiwde, kóz-qarastıń qáliplesiwinde, biliw uqıplılıqlardıń rawajlanıwında ámeliy xızmetke tayarlıqta kúta zarúr boladı.
Bul prinsip eń dáslep muǵallimniń jańa bilimdi bayan etiwi eplilik hám kónikpelerdi qáliplestiriwi oqıwshılardıń ózbetinshe bilimdi iyelewge qaratılǵan xыzmetin sheber shólkemletiriw menen támiyinlenedi. :úyreniletuǵın materialdı durıs tańlaw, ondaǵı bas, tiykarǵı, ekinshi dárejeli hám qosımsha máselelerdi anıq ayırıw ayrıqsha áhmiyetli.
Birinshi basqıshta materialdıń negizgi mazmunı beriledi, keyin ol keńeytiledi, tolıqtırıladı, mısallar, faktler keltiriledi, juwmaqlap shıǵarıladı. Tiykarǵı materiallar keyingi basqıshlarda, sabaalarda qollanıladı, bul bilimniń bekkem ózlestiriliwine alıp keledi.
Ayırım muǵallimler bilimniń mazmunın hám kólemin oqıw baǵdarlamasında kórsetilgennen de keńeytip, quramalastırıp oqıtqandı, oqıwshılardıń mexanik eslewine súyengendi jaqsı kirip qátege jol qoyadı, logikalıq este saqlawǵa itibar bermeydi. Oqıwshınıń bası bilimdi quwıp qoyatuǵın ıdıs dep túsinip, oqıwshılardıń bası bilim shamshıraǵı , onı jaqqan adam jaǵalatuǵınınıń esten shıǵaradı.
Este saqlaw hám yadlap alıw bilimdi bekkem ózlestiriwdiń tiykarı sıpatında logikalıq hám mexanikalıq eslewdiń birliginde iske asadı.Házirgi dáwirde ilimiy maǵlıwmatlar kólemniń keńeyiwi, este saqlaytuǵın elektron mashinalarınıń rolinıń artıwı, adam balasınıń mexanikalıq eslewim qollaw shegarasın biraz tarayttı. Sonıń ushın oqıwshılardı járdemshi qurallarda (sproavochnik, sózlik, ensiklopediya, tablitsa, sxema , t.b.) paydalanıwǵa úyretiw, doneskli matematik Shatalovtay matematikanı oqıtıwda tayanısh signalların qollawǵa qusaǵan tájiriybelerden paydalanıw zárúr. Óytkeni oqıtıwda kóbinshe mexanikalıq este saqlawǵa súyeniw, oqıtıwda júzekiliktiń kelip shıǵıwına sebepshi boladı.
Bilimdi bekkem ózlestiriw bilimdi sanalı ózlestiriwdi, onı turmıstı qollawǵa kóp tárepten baylanıslı keledi. Bilimniń bekkemligi muǵallimniń násiyatı menen iske aspaydı. Kerisinshe sistemalı maqsetten ter tógip aqıl miynet etip, bilimniń qádirine jetip dana xalqımızdıń «Kúshli birdi, bilimli mıńdı jıǵadı”.
Tıyanaqlı bilim alıw sanalılıǵı hám jedellik, ilimiylik hám sistemalılıq, ılayıqlılıq hám kórsetpelilik teoriya menen ámeliyattıń baylanısı, oqıwshılardıń jas hám jeke ózgeshelikleri prinsipleriniń talapların orınlap muǵallimniń usınǵan oqıw materialı oqıwshılardıń birinshi ret qabıl etiwin durıs shólkemlestiriwden baslanadı. Bilimdi puxta ózlestiriwde oqıwshılardıń hám turli ózbetinshe isleri, dóretiwshilik. Ámeliy hám ilimiy isleri ayrıqsha orın iyeleydi. Kúndelik, shereklik, yarım jıllıq hám oqıw jıló ayaǵında tákirarlaw jumısları uyımlastıradı. :úyge tapsırmalar beriledi, testler sheshtiriledi, oqıwshılardıń bilimi reyting tekseriledi hám baslanadı. Bul ilajlardıń barlıǵı oqıwshılardıń bilimdi bekkem iyelewine tiykar dúzedi .