O‟simlik va hayvonot dunyosi va uni muhofaza qilish Reja 1

Hayvonot dunyosi 

 

Hayvonlar  biologik  resurslarning  ajralmas  bir  qismidir  va  ular  tabiatda 

moddalar va energiya almashinuvida muhim rol o‟ynaydi. 

Hayvonot  olami  umuman  insoniyatning  yashashi,  hayoti  faoliyatida  juda 

muhimdir. Ma‟lumki, uy hayvonlari hisoblanadigan qoramol, qo‟y, echki, to‟ng‟iz, 

ot, eshak, tuya, qolaversa it, mushuk kabi jonzotlar  bizning  hayotimizda tayin bir 

maqsad  uchun  boqiladi.  Ayrim  hayvon  turlari  biz  uchun  oqsil,  moy,  sut  manbai, 

boshqasi  xo‟jalik  uchun  asqotadigan  ishlarni  bajaradi,  transport  sifatida,  uylarni 

qo‟riqlashda, zararkunandalar bilan kurashishda beminnat dastyor hisoblanadi. 

Tabiat  qo‟ynida  yovoyyi  holda  yashaydigan  hayvonlarning  ham  o‟ziga  xos 

foydali  xususiyatlari  mavjud,  jumladan,  ulardan  mo‟yna,  dorivor  vositalar,  oziq-

ovqat mahsulotlari, jun olinadi. 

O‟zbekistondagi  asosiy  xo‟jalik  ahamiyatiga  ega  bo‟lgan  hayvonlar:  suvda 

suzuvchilar,  sayg‟oqlar,  ondatralar,  toshbaqalar,  zaharli  ilonlar,  kakliklar,  tog‟ 

echkilari va umurtqasizlar hisoblanadi. 

Hayvonlar  tabiatda  tabiiy  vositalarning  muvozanatini  saqlab  turishda  xizmat 

qiladi.  Umuman  hayvonlarning  turi  ko‟p  bo‟lib,  ularning  bir  yarim  milliondan 

ziyod turi bor. 

O‟simliklarning  quyoshdan  olayotgan  energiyasini  100%  deb  olsak,  shuning 

50%ini  o‟simliklar  nafas  olish  jarayonida  qolgan  energiyani  o‟zlashtirib,  organik 

modda o‟txo‟r va etxo‟r hayvonlarga o‟tadi. 

Tuproq 

tarkibini 

yaxshilashda 

va 

uning 

hosildorligini 

oshirishda 

hayvonlarning, xususan, yomg‟ir chuvalchangini, chumolini, termitlarni, umurtqali 

er  qazuvchilarni  va  boshqalarning  ahamiyati  juda  katta.  Bu  hayvonlar  tuproqni 

yumshatadi, aralashtiradi, najas va o‟simlik qoldiqlari bilan o‟g‟itlaydi. 

O‟simliklarni  changlanishida,  urug‟  va  mevalarini  tarqatishda  ham 

hayvonlarning  ishtiroki  bor.  Ayrim  yirtqich  qushlar  esa  zarakunandalarni 

(kemiruvchilarni)  qirib,  o‟simliklar  hosildorligini  oshiradi  yoki  ba‟zi  hasharotlar 

o‟simliklarni zarakunanda hasharotlardan va kasalliklardan saqlaydi. Masalan, bitta