O’simliklarning geterotrof oziqlanish usullari reja: I. Kirish II. Asosiy qism

O’simliklarning geterotrof oziqlanish usullari reja: I. Kirish II. Asosiy qism

O’SIMLIKLARNING GETEROTROF OZIQLANISH USULLARI

Reja:

I.Kirish

II.Asosiy qism.

2.1.Hasharotxo’r o’simliklarning oziqlanishi.

2.2.O’simliklarda moddalarning uzoqqa tashiluvi.

2.3.Ksilemalardagi tashiluvi.

2.4.Floemadagi tashiluv

HASHAROTXOR O’SIMLIKLARNING OZIQLANISHI

Hozirgi vaqtda fanda kichik hasharotlar va boshqa mayda umurtqasiz hayonlarni utib ulardagi organik moddalarni qo’shimcha oziq sifatida foydalanuvchi 400 va undan ortiq osimlik turlari mavjud. Ularning ko’pchiligi azotga kambag’al botqoq uproqlarda uchraydi. Ammo ularning epifit va suv o’tlari turlri ham bor. Umuman ko’pchilik hasharotxo’r o’simliklar mineral elementlar juda kam bo’lgan tuproqlarda yashaydi.

Puzirchatka o’simligi faqatgina hayvonlar bilan oziqlangandan so’ngina gullash xususiyatiga ega.

• 
  Shuningdek aminokislotalar va boshqa parchanuvchi birikmalar tarkibidgi uglerod ham hasharotxo’r o’simliklar metabalizmida qatnashadi.Masalan rosyanka o’simligi go’sht parchalari bilan oziqlantirilganda nazorat varianti o’simliklariga nisbatan bir qancha ko’rsatkichlarni ususan ko’pyish organlarinig yaxshi rivojlanishi bilan farqlangan.
  

Hasharotxor o’simliklar qurboni tanasidan oluvchi elementlar

O’simlik

Kaliy

Azot
Fosfor

Oltingugurt

O’simliklarda moddalarning uzuqqa tashiluvi.

• 
  O’simliklarda moddalarning tashiluvini ikkita asosiy taminlaydi. Bulardan birinchisi transpiratsion oqim, ya’ni suv va unda erigan moddalarning ildizidan o’simlikning yer usti qisimlariga tashilishi. Ikkinchisi esa assimilyatlar oqimi bo’lib bu fotosintez jarayonida barglarda hosil bo’lgan moddalarning o’simlikning yer ostki va yer ustki vegetativ hamda generativ organlarga tashilishidir.
  

Moddalarning tashiluvi

Uzoqga
Uzoqga

Yaqinga
Yaqinga

Ksilemalardagi tashiluv

• 
  Ksilemaning tuzilishi va suv va mineal moddalaning ksilema tashiluvining mexanizmi botanika kursidan va ushbu qo’llanmaning avvalgi boblarida keng yoritilgandir. Shuning uchun ushbu qismda umumiy hollar va ayrim qo’shimcha ma’lumotlar beriladi xolos.
  

Ksilema shirasining tarkibi

• 
  Ksilema shirasining tarkibini asosan anorganik moddalar tashkil qiladi. Ammo ayrim hollarda ksilema shirasi tarkibida aminokislotalar, amidlr va alkaloidlar hamda shu kabi azotli birikmalar, organik kislotalar, fosor organk efirlar, tarkibida oltingugurt saqlovchi birikmalar, ayrim miqdorda qand moddalari va ko’p atomli spirtlar hamda fitogormonlari ham uchraydi.
  

Ksilema tashiluvining mexanizi.

• 
  Ushbu tashiluvda asosan ikkita hol, ya’ni ksilemaning to’lishi va uni bo’shashi alohida tutadi.
  
• 
  Ksilema shirasining to’lishi…Bu hol ayniqsa ildiz tukchalari zonasida jadal ketadi.
  

G’o’zaning halqalangan poyasida elementlarning miqdori.

Moddalar va kimyoviy elementlar	Normal O’simlik	Halqalangan o’simlik	Normal va halqalangan o’simlik o’rtasidagi farq
Qandlar	1.675	1.858	+0.183
Azot	95.60	100.50	+4.90
Fosfor	30.76	32.84	+2.08
Kaliy	97.50	98.95	+1.45
Kalsiy	43.20	40.40	-2.80

Floemadagi tashiluv

• 
  Barglarda sintezlangan assimilyatlar floemaga o’tadi. Floema tuzilishi va metabalik jihatdan maxsuslashgan bir necha qavat hujayralardan iborat.
  

Floemaning tuzilishi.

Elaksimon

Kuzatuvchi

Hasharotxo’r o’simliklar

Hasharotxo’rlar

Ksilema

Floema

http://fayllar.org