Осип монологи ("Ревизор" пьесасидан)

Н.Қобилов “Тўда” СУХРОБ маналоги
СУХРОБ - Ёлғон айтапсан, мараз. Сен /Йигитлардан бирини кўрсатиб/ анавудан қандай қилиб тўдамизга қўшилиб қолганини сураб кўр. Унинг отаси врач-генеколог бўлган, ҳозир савдогар. Ҳорижга қатнаб олиб-сотарлик қилади. Кийим-кечак, латта-путтага қушиб геройин олиб келиб сотади. Уша дорини чегарадан қандай қилиб олиб ўтишини биласанми? Геройин солинган кичкина полителен қопчаларни балоғатга етмаган , ҳали турмуш қурмаган қизини бачадонига жойлаб олиб ўтади… Бу шўринг қурғур «Синглимни умрини хароб қилманг» дегани учун бойвачча отаси оқ қилиб уйдан хайдаб юборган…
/Асадни курсатиб/ Мана буни масхарабоз деб устидан куламиз боягина жилпанглама деб жеркаидим, сўкдим, лекин бу бечорани бошидан нималар кечганини эшитганмисан? Онаси қазо қилиб беш ёшли синглиси билан етим қолган. Тўрт ой ўтмай отаси бошқа аёлга уйланди…
- Нега? Нима учун гапирмаслигим керак? Аксинча, сен билан синглингни бошига тушган савдони жар солиб бутун дунёга эшиттириш шарт! Масхарабознинг отаси катта амалдор. Эрталабдан кечгача айшу-ишрат, маишат, дабдавозликдан бушамайди. Угай она эса уйида болаларининг бошида таёқ синдиради. Болалар угай она қилмишини отага айтолмайди, қўрқишади. Отаси эса болаларидан «холинг не?» деб сурамайди. Масхарбозку баъзан калтакдан қочиб қутиларди, лекин беш ёшли гўдак-чи? Норасида бола қаёққа қочсин? Тим қора кўзларидан шашқатор ёш оқизиб, жажжи қўлларини чузиб «онажон урманг» деб зорланаётган боланинг аҳволини кўз олдингга келтириб кўр мараз.

Гоголь Уйланиш (Пьеса)

АГАФЬЯ маналоги

АГАФЬЯ
Эр танлашдан қийини йўқ экан-да битта-иккита бўлса ҳам бирнив-и эди. Анучкин Николай Иванович озғини бўлса ҳамўзи ёмон эмас, Подколёсин Иван Кузмич ҳам тузук, тўғрисини айтканда Иван Павлович қўймоқ семизироқ бўлса ҳам хўп савлвтлик эркак, хуш , нима килиш керак? Болтазор Болтазорович ҳам чакки эркак нима қилишингни билмайсанми билмайсан киши, бирам қийинки”. Николай Ивановичнинг лаби-ю, Иван Кузмич бурни, Болтазор Болтазоровичнинг хушфе” ги-ю, Иван Павловичнинг семизлиги ҳаммаси бир одам бўлса дарров кўнақолар эдим. Мана энди ўйими етом! Боширим оғириб кетди. Яхшиси чек кимга чиқса ўшанга тегаман. Ҳаммасин отини қоғозга ёзиб яшираман, нима бўлса бўдар. / ёнига келади, қоғоз блан қайчи олиб, чек қилади, ёзилган қоғозларни ҳалигича қилар экан давом эта. Шурлик қиз айниқса қўнгил кўйгап қиз. Бирон эркак бу ҳолни билмайди, англаҳуси ҳам келмайди. Мана тайёр бўлди, энди халтага солиб, кўзни чирт юмиб биртасини олиш қолди, нима бўлса бўлар. / Халтачага солиб қўл тиқади ва биттасини олиш ўрнига ҳаммасини олади / Вой-эй... Худо ёрлакаб Никанор Иванович чиқса эди-я! Йўқ, нега у? Иван Кузмич чиққани тузук! Нега энди Иван Кузмич? Бошқаларнинг нима камлиги бор? ... Йўқ-йўқ, кераги йўқ... Қайси чиқса ўш , / Халтачага қўл тиқиб , биттасини олиш ўрнига ҳаммасин олади / Вой, ҳаммаси, ҳаммаси чиқди. Юрагим гурсиллаб ура ётибди! Йўқ, биттаси, биттаси! Албатта битаси! / Қоғозларни халтачага солиб, аралаштиради, шу вақтда. Кочкарёв секин кириб, орқасидан туради / вой, ей, Болтазор... Йўқ-а, Никонор Иванович чиқса демакчи эдим... Йўқ, кераги йўқ, Пашонамдан кўраман.

ПОДКОЛ маналоги
ПОДКОЛ. / Ўзи якка /
Ростдан ҳам шу вақтгача нима деган одам эдим, дун»ёнинг ма”носини билармидим? Билмас эдим, ҳуч балони билмас эдим, бўйдоқлиқда ўтган умри қандай эди? Нимани билар эдим, нима қилар эдим? Рикчилик, хизмат, департаментга борар эдим, овўат ер эдим, қисқаси оламда энг беҳуда энг оддий одам эдим, уйланманган одамларнинг ахмоқлиғини энди кўрасан киши, бир ойлаб қанча киши шу хилда кўр бўлиб ўтиради, агар менг подш бўлсам ҳамма уйлансин деб фармон чиқарар эдим, ҳамма уйлансин, токи мамлакатимизда биронта ҳам бўйдоқ қолмасин қара-я: бирнеча минутдан кейин хотинлик бўласан , бирданига афсоналардагидай бир роҳатга эришасан, бу шундай роҳатка та”риф қилиб бўлмайди, та”рифи қилган сўз тополмайсан / Бироз жим қолиб / Аммо ҳар нарса бўдганда ҳа шу тўғрига яхшироқ йўласанг юрагинг орқангга уриб кетади, вандоқ бўлмасин умурбод, то ўлгунимча деб қўшиласан киши, кейин ҳеч қандақа гап сиғмайди, пушаймон, суд оз қотмойди, ҳеч тамом вассалом ҳатто манна ҳозирнинг ўзида ҳам қайтишнинг иложи йўқ бир пастдан кейин никоҳ, кетиб ҳам бўлмайди: эшикни тагида арава ҳам тайёр, ғаммаёқ тахт, ростдан ҳам кетиб бўлмайдими? Албатта, табий кетиб ўлмайди, эшикнинг тагида, ҳамма ёқда одам турибти, қаёққа деб сўраса, йўқ бўлмайди, дераза очиқ-ку, деразада чиқиб кетсам-чи? Йўқ, бўлмайди, қандай бўлади, одобдан ҳам эмас, баланд ҳам / дераза ёнига келади / Аммо унча баландам ҳам эмас, ойдеворининг ўзи холос , у ҳам пастакгина экан, йўқ-э бўлмайди ҳам бирон бошқа киярдай нарса йўқ. Шляпасиз-а? Ўнгайсиз! Шляпасиз иложи йўқмикин? Бир кўрсам қалай бўлар экан-а? Бир кўрсаммикин? / деразага чиқади / ёрабулламин / ўзини кўчага ташлайди, инграйди: вай –вйлайди /, Вой,! Баланд экан, извош!

Молъер
ДОН ЖУАН ЁКИ ТОШ МЕХМОН
Дон Жуан – маналоги

Нима? Сен ҳали биринчи нигохда яширинган, эхтиросга тўла муҳаббатдан воз кечиб, хаётимиздаги энг ёруғ нурга, яъни аёлларга қарама деяпсанми? Қаёқдаги ахд вафо учун бутун умримни фидо қилиб, ақлимизни ўзига ром эта оладиган бошқа аёлларга эътибор бермасдан-а? Йўқ, вафодорлик – ғариб одамлар тушунчаси. Дуч келган гўзал бизни мафтун этишга хақлидир, айниқса нигохлар илк бор тўқнашганда.... Мана, масалан мен, қаерда бўлмайин, ким билан бўлмайин чинакам гўзаллик олдида бош эгаман ва унинг нозу карашма тўла тўрларига жон деб илинаман. Бир нозанин ишқида ёна туриб, иккинчи, унданда гўзалроқ бўлган жононга нисбатан адолатсизлик қила олмайман ахир. Шунинг учун кўзларим доимо изланишда. Бир сўз билан айтганда, бордию ишқим тушган ўза сохибжамол лабидаги нозиккина жилва билан юрагимни сўраганида эди, бир эмас, ўн мингта юрагим бўлганда ҳам “Сўраганинг фақат шуми?”– деб барчасини узатган бўлардим. Қалбингдаги туйғулар бошқа гўзалга боғланиб борар экан, кўнглинг ўзгача бир эхтиросга тўлади. Эх, Сганарель, севгининг бор жозибаси унинг ўзгарувчанлигида. Ох, бу қанчалар ёқимли – сон-саноқсиз уринишлар орқали унинг эътиборини ўзингга қаратиб, кундан-кунга мақсадга етаётганлигингни кўриш, қалб туғёнларинг билан ғалаба қозониб, айбсиз, гунохсиз, соф нигохларни енгиб, қайсики у гўзал осонгина таслим бўлишни истамайди, ноз қилади, йўлингга тўсиқлар қўяди, гўзалнинг мислсиз ғурурини енгиб, билдирмасдан секин, жуда секин уни ўзинг истаган ерга олиб борасан, ундан кейин!... мақсадга етганингдан кейин эхтироснинг бутун таровати сўнади, фақатгина у сохибжамол яна бир карашма билан ўзига қизиқтира олсагина қайтадан жангга кирасан. Қисқаса гўзалнинг қаршилигини енгишдан мазаси йўқ. Мен ўзимни қудратли қўмондонларга ўхшатаман: бир жойни эгаллаб олганимдан сўнг бу билан қониқмай, янгидан-янги юртларга юриш қилавераман, ғалаба ортидан ғалаба, фақат ғалаба! Менинг истакларимни хеч нарса тўхтатиб қололмайди. Юрагим бутун ер юзига етади. Хаттоки, Александр Македонскийдек севгидаги ғалабаларимни давом эттиришим учун янгидан-янги дунёлар бўлишини истайман.