Основы пакета

 
380
marshrutizatori va paket manbayi hisoblangan protokoli element o‗rtasida xatolar 
haqidagi axborot almashuviga mo‗ljallangan. ICMP maxsus paketlari yordamida 
paketlarni yetkaza olmasligi haqida xabar qiladi. 
II sath — asosiy sath hisoblanadi. Bu sathda jo‗natmalarni boshqarish 
protokoli 
TCP 
(Transmission 
Control 
Protocol) 
va 
foydalanuvchining 
deytogrammali protokoli UDP (User Datagram Protocol) boshqariladi. TCP 
protokoli masofadagi amaliy jarayonlar o‗rtasida virtual bog‗lanish hisobiga 
xabarlarni ishonchli uzatilishini ta‘minlaydi. UDP protokoli amaliy paketlarni 
deytogramma usulida IP singari uzatilishini ta‘minlaydi. 
I sath — amaliy deb nomlanadi. Uzoq vaqt davomida turli xil o‗lkalarda, 
tashkilotlarda TCP/IP stekidan foydalanish protokollar soni ortishiga va amaliy 
sathli xizmatlarni. 

---

 
381
5.2§ TCP va FTP transport bosqichidagi va yo‗naltirish protokollari. 
5.2.1. Yo‗naltirish protokollari 
TCP/IP stekida FTP protokoli bir qancha kengroq xizmatlarni taklif qiladi va 
o‗z navbatida bu protokol dasturlash uchun eng murakkab hisoblanadi. Dasturda 
FTP ning barcha imkoniyatlaridan foydalanilmasa u holda faqat fayllarni ayir- 
boshlash protokoli TFTP(Trivial File Transfer Protocol) dan foydalaniladi. Bu 
protokol faqat fayllarni ayriboshlashni tashkil qiladi. Transport protokoli sifatida 
esa TCP dan birmuncha soddaroq bo‗lgan UDP protokolidan foydalaniladi. 
Telnet protokoli jarayonlar va terminal o‗rtasida baytlar oqimini 
almashinuvini ta‘minlab beradi. Bu protokoldan masofadagi kompyuter 
terminalining emulyatsiyasi uchun tez-tez foydalanib turiladi. Telnet xizmatlaridan 
foydalanish jarayonida foydalanuvchi masofadagi kompyuterni xuddi lokal 
foydalanuvchi kabi boshqaradi, shuning uchun ham yaxshigina himoyani talab 
qiladi. 
Himoyani 
ta‘minlash 
maqsadida 
minimum 
parol 
bo‗yicha 
autentifikatsiyadan foydalaniladi, lekin baribir birmuncha mustahkam himoya 
vositasi bu misol uchun Kerberos tizimi. 
SNMP (Simple Network Manegment Protocol) tarmoq boshqaruvini tashkil 
qilish uchun ishlatiladi. Avvalida SNMP protokol Internet marshrutizatorlarini, 
odatda shlyuzlar deb ham ataluvchi vositalarni masofadan nazorat qilish va 
boshqarish uchun ishlab chiqilgan.
Hamma bosqich vazifalarini batafsil ko‗rib chiqamiz.
Amaliy bosqich (Application, prikladnoy uroven) yoki ilovalar bosqichi u 
quyidagi xizmatlarni amalga oshiradi: foydalanuvchining ilovasini shaxsan 
tasdiqlaydi, masalan, fayllar uzatishning dasturiy vositalari, axborotlar bazasiga 

---